Sosyo-ekonomik durumun okul öncesi dönem çocuklarının çevre farkındalığına etkisi

Durmaksızın gelişen teknolojinin etkisi insanların yaşam tarzlarında değişikliklere neden olmaktadır. Değişikliklerin başlıca etkilerinden biri olarak yaşam alanlarının doğal ortamlardan betonlaşmış kalabalık şehirlere doğru şekillenmesi sonucunda insanların doğal çevre ile etkileşimi kısıtlanmış, hatta insanlar doğadan çekinir hale gelmiştir. Özellikle şehirleşme oranının ve sosyoekonomik düzeyin yüksek olduğu bölgelerde çeşitli nedenlerle çocukların doğrudan doğa deneyimlerinde bulunmasına olumsuz bir tavır sergilenmeye başlanmıştır. Bu tavır çocukların çevreye karşı olumlu tutum geliştirmesi için bir engel oluşturmaktadır. Şehirleşme oranının düşük olduğu ve yaşamın bir kısmının kırsal alanlarda geçirildiği bölgelerdeki çocukların doğal ortamları oyun alanı olarak kullanabilme imkânları, bu çocukların büyük şehirlerdeki çocuklara kıyasla daha zengin aktif doğa deneyimlerinde bulunmalarını sağlamaktadır. Ancak içlerinde yaşadıkları çevre ne olursa olsun 21. yüzyıl ailelerinin sosyoekonomik düzeyleri çocukların teknolojiyle tanışma yaşına etki edebilmektedir. Bu araştırmada farklı sosyoekonomik düzeylerdeki çocukların çevre ile ilgili çeşitli durumlara karşı algılarının araştırılması amaçlanmıştır; hangi sosyoekonomik düzeydeki çocukların doğa deneyimlerinin daha fazla olduğu, bu deneyimlerin doğa farkındalıklarına bir etkisinin olup olmadığı ve yüksek farkındalık gösteren çocukların doğal ortamda aktif oyun deneyimi ve dijital ortamda oyun seçeneklerinden hangisini seçtikleri tespit edilmek istenmektedir. Bu amaç doğrultusunda, çalışmada nitel araştırma yöntemlerinden durum çalışması yöntemi kullanılmıştır. Çalışma grubunu Trabzon İl Milli Eğitim Müdürlüğü’ne bağlı 4 okul öncesi eğitim kurumundaki 20 çocuk; Rize İl Milli Eğitim Müdürlüğü’ne bağlı 3 okul öncesi eğitim kurumundaki 15 çocuk olmak üzere toplam 35 çocuk ve velileri oluştumuştur. Veriler araştırmacı tarafından oluşturulan görsellerin kullanıldığı yarı yapılandırılmış görüşmeler ve demografik bilgi toplamak amacıyla oluşturulan aile bilgi formu ile toplanmıştır. Araştırma sonucunda çocuğun yaşı, kardeş sayısı, okul öncesi eğitim kurumundaki senesi, anne baba eğitim düzeyi, aile gelir düzeyi ve anne mesleğinin çevre farkındalığını etkilediği görülmüştür. Yüksek farkındalık gösteren çocukların doğal ortamda oyun oynamayı tercih ettikleri sonucuna ulaşılmıştır.

The impact of ever-developing technology is causing changes in people's lifestyles. As one of the main effects of these changes, the interaction of people with the natural environment has been restricted as a result of the shaping of living spaces from natural environments to concrete crowded cities, and people have even become afraid of nature. Especially in regions where the rate of urbanization and socioeconomic level is high, there has been a negative attitude towards direct nature experiences of children for various reasons. This attitude creates an obstacle for children to develop positive attitudes towards the environment. Children in regions with low urbanization rates and where some of their lives are spent in rural areas have the opportunity to use natural environments as playgrounds, allowing them to have richer active nature experiences compared to children in big cities. However, regardless of the environment in which they live, the socioeconomic status of 21st century families can affect the age at which children are introduced to technology. This study aims to investigate the perceptions of children from different socioeconomic levels towards various situations related to the environment; which children from different socioeconomic levels have more nature experiences, whether these experiences have an effect on their nature awareness, and which of the active play experience in the natural environment and play in the digital environment options children with high awareness choose. For this purpose, case study method, one of the qualitative research methods, was used in the study. The study group consisted of 20 children in 4 pre-school education institutions affiliated to Trabzon Provincial Directorate of National Education and 15 children in 3 pre-school education institutions affiliated to Rize Provincial Directorate of National Education, totaling 35 children and their parents. Data were collected through semistructured interviews using visuals created by the researcher and a family information form designed to collect demographic information. As a result of the study, it was seen that the child's age, number of siblings, years in preschool education institution, parental education level, family income level and mother's occupation affected environmental awareness. It was concluded that children with high environmental awareness preferred to play in a natural environment.