Ergenlik döneminde sosyal medya kullanımının sosyal kaygı ve öz yeterlilik üzerine etkisinin incelenmesi

Abstract

Çağımızın en önemli konularından biri olan sosyal medya kullanımı hayatımızın büyük bir alanını kaplamaktadır. Sosyal medya kullanımı bireylerin kendilerini fark ettikleri, karakterlerinin şekillendiği ve beyin gelişimin aktif olduğu ergenlik döneminde önemli bir yeri vardır. Böylece sosyal medyada paylaşılan içerikler ergenler hakkında detaylı çıkarım yapmamızı sağlar. Bu çalışmada sosyal medya platformlarını kullanma konusunda ergenlerin sosyal kaygı ve öz yeterlilik açısından incelenmesi amaçlanmıştır. Çalışma 2023-2024 eğitim öğretim döneminde Nevşehir ilinde bulunan Kardelen Eğitim Kurumlarında 9., 10., 11.ve 12.sınıflarında öğretim gören 399 öğrencileri ile gerçekleştirilmiştir. Çalışmaya katılanların %49.9 kız olduğu, %50.1 erkek olduğu, %14 tek kardeş, %48.1 iki kardeş, %28.1 üç kardeş, %7 dört kardeş ve %2.8 beş ve üzeri kardeş sayısı olduğu, %67.4 ilk çocuk, %9.8 ortanca çocuk, %22.8 son çocuk olduğu görülmektedir. Çalışmada sosyal medya tutum ölçeği, çocuklar için sosyal kaygı ölçeği ve çocuklar için öz yeterlilik ölçeği olmak üzere üç ayrı ölçek kullanılmıştır. İstatistiksel analizler SPSS (Statistical Package For Social Sciences) 26.0 yazılımı kullanılarak gerçekleştirilmiştir. İkili grupların karşılaştırılması için bağımsız örneklem t-testi uygulanmıştır. İkiden fazla grup içeren eğitim düzeyi değişkeniyle yapılan karşılaştırmalar için tek yönlü ANOVA uygulanmıştır. Karşılaştırma testlerinin uygunluğu için normallik sınaması yapılarak regresyon analizi uygulanmıştır. Öğrencilerin sosyal medya tutum, sosyal kaygı ve özyeterlilik puanlarına göre bazı demografik özellikler ile karşılaştırıldığında sınıf, kardeş sayısı, doğum sırası, gelir düzeyi ve başarı değişkenlerine göre anlamlı farklılıklar görülmüştür. Cinsiyet, anne eğitim düzeyi ve baba eğitim düzeyi değişkenlerine göre anlamlı farklılıklar görülmemiştir. Araştırmanın istatiksel analizleri sonucunda öğrencilerin yaşı ile akademik özyeterlilik (r=.21; p<0.01) arasında pozitif yönlü, zayıf düzeyde ve bakılan boyutlarda anlamlı bir ilişki bulunmuştur. Yaş ile olumsuz değerlendirilme korkusunda ise (r=-.21; p<0.01), ergenlerde yeni durumlarda sosyal kaçınma huzursuzluk duyma da (r=-.18; p<0.01) ve ergenlerde genel durumlarda sosyal kaçınma huzursuzluk duyma (r=-.33; p<0.01) konuları arasında negatif yönlü, zayıf düzeyde ve ilgilenilen boyutlarda anlamlı ilişki bulunmuştur. Sınıf ile olumsuz değerlendirilme korkusuna (r=-.17; p<0.01), yeni durumlarda sosyal kaçınma huzursuzluk duyma (r=-.19; p<0.01) ve genel durumlarda sosyal kaçınma huzursuzluk duyma (r=-28.; p<0.01) konusundaki boyutlarına bakıldığında negatif yönlü, zayıf düzeyde ve anlamlı ilişki olduğu bulunmuştur. Sınıfla birlikte akademik özyeterlilik (r=.20; p<0.01) arasında zayıf düzeyde, pozitif anlamda ve anlamlı ilişki bulunmuştur. Sosyal medya tutum puanları ile akademik özyeterlilik (r=-.10; p<0.05) ve duygusal özyeterlilik (r=-.09; p<0.05) konusuna bakıldığında ise negatif ve konu ile ilgili anlamlı ilişki bulunmuştur. Akademik özyeterlilik boyutu ile olumsuz değerlendirilme korkusuna (r=-.13; p<0.05), yeni durumlarda sosyal kaçınma ve huzursuzluk duyma durumunda (r=-.13; p<0.01) ve genel durumlarda sosyal kaçınma ve huzursuzluk duyma durumu (r=-.21; p<0.01) arasında negatif yönlü, zayıf düzeyde ve anlamlı ilişki bulunmuştur. Duygusal özyeterlilik boyutu ile genel durumda sosyal kaçınma ve huzursuzluk duyma (r=-.15; p<0.01) boyutları arasında negatif yönlü, zayıf ve konu ile ilgili anlamlı ilişki bulunmuştur. Sosyal özyeterlilik boyutu ile olumsuz değerlendirilme korkusu (r=-.13; p<0.01) ve genel durumlarda sosyal kaçınma huzursuzluk duyma (r=-.17; p<0.01) durumu ile arasında negatif yönlü, zayıf düzeyde ve konu ile ilgili anlamlı ilişki bulunmuştur. Yapılan regresyon analizi bulguları doğrultusunda, duygusal özyeterlilik (b=,36; p<0.001) ve akademik özyeterlilik (b=,35; p<0.001) ve sosyal medya tutum (b=,10; p<0.05) puanlarının yükselişi sosyal özyeterlilik puanlarının yükselişini anlamlı düzeyde yordamaktadır. Sonuç olarak araştırmamız ergenlerin sosyal kaygı ve öz yeterliliklerini yordayan faktörler arasında sosyal medya kullanımının olumlu etkisi olduğu görülmüştür.The use of social media, one of the most important issues of our age, covers a large area of our lives. Social media use has an important place in adolescence, when individuals realize themselves, their characters are shaped and brain development is active. Thus, the content shared on social media allows us to make detailed inferences about adolescents. This study aimed to examine adolescents' social anxiety and self-efficacy in using social media platforms. The study was conducted with 399 students studying in the 9th, 10th, 11th and 12th grades at Kardelen Educational Institutions in Nevşehir province during the 2023-2024 academic year. It was observed that 49.9% of the participants were female, 50.1% were male, 14% had one sibling, 48.1% had two sibling, 28.1% had three sibling, 7% had four sibling and 2.8% had five or more siblings, 67.4% were first children, 9.8% were middle children and 22.8% were last children. Three separate scales were used in the study: social media attitude scale, social anxiety scale for children and self-efficacy scale for children. Statistical analyses were performed using SPSS (Statistical Package For Social Sciences) 26.0 software. Independent sample t-test was applied for comparison of paired groups. One-way ANOVA was applied for comparisons made with the education level variable involving more than two groups. Regression analysis was applied by performing normality test for the appropriateness of comparison tests. When students' social media attitude, social anxiety and self-efficacy scores were compared with some demographic characteristics, significant differences were observed according to class, number of siblings, birth order, income level and success variables. No significant differences were observed according to the variables of gender, mother's education level and father's education level. As a result of the statistical analysis of the research, a positive, weak and significant relationship was found between the students' age and academic self-efficacy (r = .21; p < 0.01). As for the fear of negative evaluation with age (r=-.21; p<0.01), social avoidance and feeling uneasy in new situations in adolescents (r=-.18; p<0.01), and social avoidance and feeling uneasy in general situations in adolescents (r=-. 33; p<0.01), a negative, weak and significant relationship was found in the dimensions of interest. Fear of being negatively evaluated by the class (r=-.17; p<0.01), social avoidance feeling uneasy in new situations (r=-.19; p<0.01) and social avoidance feeling uneasy in general situations (r=-28.; p< 0.01), it was found that there was a negative, weak and significant relationship. A weak, positive and significant relationship was found between grade and academic self-efficacy (r=.20; p<0.01). When social media attitude scores were examined, a negative and significant relationship was found between academic self-efficacy (r=-.10; p<0.05) and emotional self-efficacy (r=-.09; p<0.05). With the academic self-efficacy dimension, fear of negative evaluation (r=-.13; p<0.05), social avoidance and uneasiness in new situations (r=-.13; p<0.01), and social avoidance and uneasiness in general situations (r= -.21; p<0.01) a negative, weak and significant relationship was found. A negative, weak and significant relationship was found between the emotional self-efficacy dimension and the dimensions of social avoidance and feeling restless in general situations (r = -.15; p < 0.01). There is a negative, weak and significant relationship between the social self-efficacy dimension and the fear of negative evaluation (r=-.13; p<0.01) and social avoidance and feeling uneasy in general situations (r=-.17; p<0.01). has been found. According to the regression analysis findings, the increase in emotional self-efficacy (b=.36; p<0.001), academic self-efficacy (b=.35; p<0.001) and social media attitude (b=.10; p<0.05) scores significantly predict the increase in social self-efficacy scores. As a result, our research has shown that social media use has a positive effect among the factors predicting adolescents' social anxiety and self-efficacy.