Pilotların, pilot akran destek programları çerçevesinde bilgi ifşasına (Whistleblower) eğilimleri ile örgütsel özdeşleşmelerinin havacılık emniyet kültürüne etkisinin araştırılması

Abstract

Dünya literatürüne hem havacılık hem psikoloji bilim alanlarında bir ilki kazandıracak bu multidisipliner araştırmanın amacı; pilotların pilot akran destek programları çerçevesinde, gereken durumlarda bilgi uçuran kişi (whistleblower) olarak bilgi ifşasında bulunma eğiliminin örgütsel özdeşleşebilme halleri ve havacılık emniyet kültürü sistemlerine etkisinin araştırılmasıdır. Çalışmanın temelini nicel yöntemler oluşturmuş, Türkiye'de görev yapan 250 pilot araştırma örneklemini teşkil etmiştir. Katılımcılara; "Kişisel Bilgi Formu", "Havacılık Emniyet Kültürü Ölçeği", "Örgütsel Özdeşleşme Ölçeği" ve "Bilgi İfşası Ölçeği" uygulanmıştır. Uygulanan ölçekler arasında anlamlı ve yüksek düzeyde güvenilir istatistiksel ilişkiler belirlenmiş ve bu ilişkiler Pearson Korelasyon analiziyle detaylandırılmıştır. Elde edilen veriler, örgütsel özdeşleşmesi yüksek olan pilotların bilgi ifşasına daha açık olduğunu göstermiştir. Ayrıca bu eğilim, havacılık emniyet kültürüyle olumlu yönde ilişkili bulunmuştur. Bu da emniyetin sadece teknik bir mesele değil, aynı zamanda kurumsal iklim ve psikolojik güvenlikle doğrudan bağlantılı olduğunu ortaya koymaktadır. Bu nedenle, Pilot Akran Destek Programları gibi uygulamaların yalnızca destek mekanizmaları değil, aynı zamanda örgütsel güvenliğin stratejik yapı taşları olarak ele alınması gerektiği sonucuna ulaşılmıştır.The purpose of this multidisciplinary research, which will be a first in the world literature in both aviation and psychology sciences, is to investigate the effects of pilots' tendency to disclose information as whistleblowers, when necessary, within the framework of pilot peer support programs on organizational identification and aviation safety culture systems. The study was based on quantitative methods, and 250 pilots working in Turkey constituted the research sample. The participants were administered the "Personal Information Form", "Aviation Safety Culture Scale", "Organizational Identification Scale" and "Information Disclosure Scale". Significant and highly reliable statistical relationships were determined between the applied scales and these relationships were detailed with Pearson Correlation analysis. The data obtained showed that pilots with high organizational identification are more open to information disclosure. In addition, this tendency was found to be positively related to aviation safety culture. This reveals that safety is not only a technical issue but also directly linked to institutional climate and psychological safety. Therefore, it was concluded that practices such as Pilot Peer Support Programs should not only be considered as support mechanisms but also as strategic building blocks of organizational safety.