Havayolu çalışanlarının sürdürülebilirlik algıları, yeşil örgütsel davranışları ve kurumsal itibara yönelik görüşlerinin incelenmesi

Dünyanın globalleşmesiyle küresel ısınma, iklim krizi gibi problemler meydana gelmeye başlamıştır. Bu süreçte işletmelerin faaliyetleri büyük paya sahiptir. Bu durum sürdürülebilirlik, yeşil örgütsel davranış gibi kavramların oluşmasına ve gelişmesine ortam hazırlamıştır. Havayolu işletmeleri de bu doğrultuda faaliyetlerini düzenlemeye başlamışlardır. Havayolu işletmelerinin sürdürülebilir çalışmalar gerçekleştirmeye başladığı ve oluşturulan faaliyetlerin kurumsal itibarın artışında veya azalışında rol oynadığı gözlemlenmiştir. Havayolu işletmelerinin sürdürülebilirlik faaliyetleri gerçekleştirmesinde en büyük etken olarak çalışanların sürdürülebilirlik ve yeşil örgütsel davranış algıları önem arz etmektedir. Yapılan araştırmada havayolu işletmelerindeki yer hizmetleri çalışanlarının sürdürülebilirlik algılarını, yeşil örgütsel davranışlarını ve kurumsal itibara yönelik görüşlerini belirlemek amacıyla gerçekleştirilmiştir. Çalışanların sürdürülebilirlik algıları ve yeşil örgütsel davranışları doğrultusunda bir havayolu işletmesinin itibarını nasıl ele aldığını görme amacı gütmektedir. Çalışanların sürdürülebilirlik algıları ve yeşil örgütsel davranışlarının kurumsal itibara bakış açılarına yönelik görüşleri sonucu ile işletmelerin sürdürülebilirlik faaliyetlerinin çalışanların tutumu açısından da ele almanın önemi tespit edilmiştir. Bu durum ilerleyen süreçte sosyal sorumluluk ve çevre bilincine sahip çalışanlarının olması için faaliyetler düzenlemesinde etkili olacaktır. Araştırma, havayolu çalışanlarının sürdürülebilirlik algılarının ve yeşil örgütsel davranışlarının işletmenin itibarını artıracağı ve işletmeyi itibarlı bir işletme yaparak çalışanın bulunduğu işletmeyi benimsemesini sağlayacağı düşüncesinden hareketle gerçekleştirilmiştir. Aynı zamanda kalifiyeli işçi temin edilmesinde, çalışanların sürdürülebilirlik ve yeşil örgütsel davranış konusundaki tutumu şirketin çalışan açısından konumunu, şirketin çalışan için çekiciliğini gösterecektir. İstanbul ilindeki havayolu işletmelerinde, ülkenin en bilinen üç yer hizmeti işletmesindeki çalışanlar ele alınmıştır. Yöneticiler, işletmenin sürdürülebilirlik faaliyetlerini gerçekleştirmede karar verici kişiler olduğu için ve işletmenin itibarını zedelememek için taraflı bir bakış açısıyla ele alacaklarından araştırma, çalışanlar bazında sınırlandırılmıştır. Görüşme formunun oluşturulma aşamasında ilgili literatürden ve Erbaşı (2019) tarafından geliştirilen Yeşil Örgütsel Davranış Ölçeği’nden, Kocabıçakçıoğlu (2023) tarafından geliştirilen Kurumsal İtibarın Ölçümü: Havayolu İşletmelerine Yönelik Bir Ölçek Önerisi ve Mucan, Kayabaşı ve Madran (2016) tarafından yapılan Yöneticilerde Sürdürülebilirlik Algısı ve Firma Uygulamalarına Yönelik Uygulama adlı çalışmalardan yararlanılarak görüşme soruları hazırlanmıştır. Araştırmanın konumunun açıklanması, katılımcılara dair demografik bilgilerin verilmesi, araştırma sürecinin detaylı anlatılması ve elde edilen verilerin okuyucuyla doğrudan paylaşılması ile geçerlilik ve güvenilirlik sağlanmaya çalışılmıştır. Katılımcılar aynı şehirde fakat farklı havayolu işletmelerinde yer hizmetleri çalışanlarından seçilmiştir. Bu doğrultuda katılımcılar amaçlı örnekleme yöntemine göre seçilmiştir. Araştırmada nitel araştırma yöntemi kullanılmıştır. Çalışanların daha ayrıntılı ve güncel bilgi vermelerini, bakış açılarının dinlenmesini sağladığı için yarı yapılandırılmış soru grubu üzerinden görüşmeler gerçekleştirilmiştir. Çalışmada, daha derinlemesine inceleme imkânı sunduğu için nitel araştırma yöntemi tercih edilmiştir. Nitel araştırma yöntemi desenlerinden fenomonoloji (olgu bilim) araştırma deseni doğrultusunda yön verilmiştir. Havacılıktaki işletmeler, işletme bilgilerinin paylaşılması konusunda oldukça katı kurallara sahiptir ve yaptırımları ağır olmaktadır. Dolayısıyla amaçlı örnekleme yöntemi tercih edilmiştir. Görüşmeler zaman ve mekân kısıtlılığından ötürü online (dijital) biçimde gerçekleştirilmiştir. Nitel araştırmaya uygun biçimde, “İçerik Analizi Yöntemi” ile veriler analiz edilmiştir. Analiz sonucunda altı ana tema ortaya çıkmıştır. Bu temalar; çalışanların sürdürülebilirlik faaliyetlerinden beklentileri, çalışanların sürdürülebilirlik faaliyetlerindeki engelleri, işletmenin çevre dostu uygulamaları, çalışanların faaliyetlere çevresel duyarlılığı, çalışanların faaliyetlere çevresel katılımı ve çalışanların havayolu işletmelerinin itibarına bakış açısıdır. Çalışanların sürdürülebilirlik bilincinin olduğu fakat bu bilincin genişletilmesine yönelik çalışmalar olması gerektiği, çalışanların işletme faaliyetlerine katılım sağladığı ve çevresel faaliyetlerin olmadığı noktada da kendilerinin inisiyatif aldığı fakat havayolu işletmelerinin itibarında sürdürülebilirlik algılarının ve yeşil örgütsel davranışlarının öncelikli olmadığı çünkü çalışanların öncelikli olarak işletmelerin ürünlerini ve hizmetlerini ele aldıklarının sonucuna ulaşılmıştır.

With the globalization of the world, problems such as global warming and climate crisis have started to occur. In this process, the activities of businesses have a large share. This situation has paved the way for the formation and development of concepts such as sustainability and green organizational behavior. Airline businesses have also started to organize their activities in this direction. It has been observed that airline companies have started to carry out sustainable activities and the activities created play a role in the increase or decrease of corporate reputation. Employees' perceptions of sustainability and green organizational behaviors are important as the most important factor for airline businesses to carry out sustainability activities. This study was conducted to determine the sustainability perceptions, green organizational behaviors and views on corporate reputation of ground handling employees in airline companies. It aims to see how an airline business handles its reputation in line with employees' sustainability perceptions and green organizational behaviors. As a result of the employees' perceptions of sustainability and their views on the perspectives of green organizational behaviors towards corporate reputation, the importance of addressing the sustainability activities of the enterprises in terms of the attitude of the employees was determined. This situation will be effective in organizing activities to have employees with social responsibility and environmental awareness in the future. The research was carried out based on the idea that airline employees' sustainability perceptions and green organizational behaviors will increase the reputation of the business and make the business a reputable business and enable the employee to adopt the business. At the same time, the attitude of employees towards sustainability and green organizational behavior will show the position of the company in terms of the employee and the attractiveness of the company for the employee. In the airline companies in Istanbul province, the employees in the three most wellknown ground handling companies of the country were taken into consideration. Since the managers are the decision makers in realizing the sustainability activities of the business and they will take a biased perspective in order not to damage the reputation of the business, the research is limited on the basis of employees. In the process of creating the interview form, the interview questions were prepared by making use of the relevant literature and the Green Organizational Behavior Scale developed by Erbaşı (2019), the Measurement of Corporate Reputation developed by Kocabıçakçıoğlu (2023): A Scale Proposal for Airline Businesses and Mucan, Kayabaşı and Madran (2016), Sustainability Perception in Managers and Application to Company Practices. Validity and reliability were ensured by explaining the location of the research, providing demographic information about the participants, explaining the research process in detail and sharing the data obtained directly with the reader. The participants were selected from ground handling employees in the same city but in different airline companies. In this direction, the participants were selected according to the purposive sampling method. Qualitative research method was used in the study. Interviews were conducted using a semi-structured questionnaire as it enabled the employees to provide more detailed and up-to-date information and to listen to their perspectives. The qualitative research method was preferred in the study because it offers a more in-depth examination. The study was guided by the phenomenology research design, one of the qualitative research method designs. Businesses in aviation have very strict rules on the sharing of business information and sanctions are severe. Therefore, purposive sampling method was preferred. The interviews were conducted online (digital) due to time and space constraints. In accordance with qualitative research, the data were analyzed with the “Content Analysis Method”. Six main themes emerged as a result of the analysis. These themes are; employees' expectations from sustainability activities, employees' obstacles in sustainability activities, environmentally friendly practices of the business, employees' environmental sensitivity to activities, employees' environmental participation in activities and employees' perspective on the reputation of airline companies. It has been concluded that employees have sustainability awareness, but there should be studies to expand this awareness, employees participate in business activities and take initiative at the point where there are no environmental activities, but sustainability perceptions and green organizational behaviors are not a priority in the reputation of airline businesses because employees primarily consider the products and services of businesses.