Türkiye de Latin Alfabesine Geçiş ve Gazeteler

Abstract

Cumhuriyetin kuruluş yılları, yeni rejimle birlikte bir ulusal kimliğin de adeta yeni baştan tasarlandığı yıllardır. Cumhuriyet devrimlerinin temel ilkesi, siyasal ideolojiye uygun toplumsal ve kültürel dönüşümleri gerçekleştirmektir. Harf devrimi de okuryazarlığı yaygınlaştırmanın yanı sıra kültürel dönüşümleri gerçekleştirmek için alınmış radikal bir karardır. Latin alfabesine geçiş süreci 1928 yılının ikinci yarısında başlamaktadır. Latin Harfleri Kanunu’nun kabul edildiği 1 Kasım 1928, basının Latin harflerine geçtiği 1 Aralık 1928 ve Millet Mektepleri’nin açıldığı 1 Ocak 1929 tarihleri bu sürecin önemli dönüm noktalarıdır. Bu makalede Latin alfabesine geçiş süreci olarak bu dönem esas alınmıştır. Çalışmanın amacı, üç ay gibi kısa bir hazırlık döneminin ardından yaşama geçirilen bu radikal devrimin, dönemin basını tarafından nasıl ele alındığını göstermektir. Makalede, Haziran 1928’den Şubat 1929’a kadar geçen sekiz aylık dönemin gazetelerinin tekil tarama yönteminde içerik analizleri yapılmıştır. Döneme ait Cumhuriyet, Milliyet, İkdam, Son Saat ve Hakimiyeti Milliye gazetelerine ulaşılmıştır. Dönemin en önemli kitle iletişim aracı olan gazetelere, yeni yazının geniş kitlelere yayılması ve benimsetilmesi için büyük bir görev düştüğü görülmektedir. Gazeteler, bir yandan yeni yazıyı öğrenirken bir yandan da okurlarına öğretme gayreti içindedir. Okur kaybetme kaygısının ötesinde gazetelerin, adeta bir okul/öğretmen misyonuyla yeni alfabeyle okuma-yazma seferberliğine destek verdikleri görülmektedir.

The early years of the establishment of the Republic are also a period in which the national identity was almost redesigned along with the new regime. The basic principle lying behind the Republican revolution in Turkey was to bring about social and cultural transformations in accordance with the political ideology. The introduction of the new alphabet was a radical decision taken to spread literacy as well as to realize cultural transformations. The transition period of the Latin alphabet started in mid 1928. The acceptance of the Latin Alphabet Law on 1 November 1928, the adoption of the Latin script by the press on 1 December 1928, and the opening of the Public Schools on 1 January 1929 were the crucial milestones of this process. In this article, the mentioned period is taken as the basis of the transition period in the adoption of the Latin alphabet. The goal of the work is to portray how the press dealt with such a radical change which has been implemented after a very short stage of preparation that lasted only for three months. In the article the analysis of the newspapers for the eight months period between June 1928 and February 1929 has been made by single screening method and through content analysis. The newspapers of the period Cumhuriyet, Milliyet, Ikdam, Son Saat and Hakimiyeti Milliye have been obtained. It can be seen that newspapers, being the most important means of mass communication of the period had an important duty in adopting and spreading the new alphabet to the wide masses. While newspapers tried to learn the new alphabet on one hand, on the other hand they carried out the arduous task of teaching it to their readers. Beyond the anxiety of losing their readers, newspapers almost like a school teacher were encouraging them to learn the new alphabet.