Ahlaki gelişim düzeyinin cinsel taciz eğilimindeki etkisinde erken dönem uyumsuz şemaların biçimlendirici rolü

Abstract

Bu çalışmanın temel amacı, yetişkin erkek bireylerin ahlaki gelişim düzeylerinin cinsel tacize yönelik eğilimleri üzerindeki etkisini ve bu ilişkiye erken dönem uyumsuz şemaların düzenleyici rolünü incelemektir. Araştırmada, Türkiye'de ikamet eden 18-65 yaş aralığındaki 403 erkek katılımcıdan çevrim içi öz-bildirim yoluyla veriler toplanmıştır. Katılımcılara çalışmanın amacı ve kapsamı detaylı bir şekilde açıklanarak etik kurallara uygun biçimde bilgilendirilmiş onamları alınmıştır. Araştırmada Ahlaki Olgunluk Ölçeği, Young Şema Ölçeği Kısa Form-3 ve Cinsel Tacizde Bulunmaya Yatkınlık Ölçeği kullanılarak, analizler eksiksiz ve güvenilir şekilde tamamlanmıştır. Araştırma bulguları, ahlaki gelişim düzeyinin cinsel tacize yönelik eğilimleri anlamlı düzeyde ve negatif yönde etkilediğini ortaya koymuştur. Bunun yanı sıra, erken dönem uyumsuz şemaların bu ilişkiye düzenleyici bir rol oynadığı belirlenmiştir. Özellikle sosyal izolasyon, duygusal yoksunluk ve yüksek standartlar gibi şema alanlarının bu ilişkide kritik bir etkiye sahip olduğu görülmektedir. Elde edilen sonuçlar, Kohlberg'in ahlaki gelişim teorisi ile Young'ın şema terapi modelini destekler niteliktedir. Bu çerçevede, bireylerin gelişim süreçleri ve bilişsel şemalarının sosyal davranışlar üzerindeki etkileri daha açık biçimde ortaya konmuştur. Araştırmanın sonuçları, cinsel taciz eğiliminin altında yatan psikolojik mekanizmaların anlaşılmasına katkı sağlamaktadır. Elde edilen bulgular, ahlaki gelişimi desteklemeye yönelik psiko-eğitim programları ile uyumsuz şemalara yönelik terapötik müdahalelerin önemini vurgulamaktadır. Bununla birlikte, çalışmanın yalnızca erkek bireyler ile sınırlı kalması, farklı cinsiyet ve sosyo-kültürel örneklemlerle yapılacak ileri araştırmaların önemini gündeme getirmektedir. Sonuç olarak, bu çalışma, cinsel taciz eğilimini etkileyen faktörleri çok boyutlu bir bakış açısıyla ele alarak hem psikoloji literatürüne katkı sağlamakta hem de önleyici müdahale programlarının geliştirilmesine zemin oluşturmaktadır.The primary aim of this study is to examine the impact of moral development levels on adult males' tendencies toward sexual harassment, as well as to explore the moderating role of early maladaptive schemas in this relationship. Data were collected online from 403 male participants aged 18–65 residing in Turkey through self-report measures. Participants were thoroughly informed about the purpose and scope of the study, and informed consent was obtained in accordance with ethical standards. The instruments employed in this study included the Moral Maturity Scale, the Young Schema Questionnaire Short Form-3 (YSQ-SF3), and the Propensity to Engage in Sexual Harassment Scale. Analyses were conducted using complete and reliable datasets. The results demonstrated that higher levels of moral development significantly and negatively predicted tendencies toward sexual harassment. Additionally, early maladaptive schemas were found to moderate this relationship. In particular, schema domains such as social isolation, emotional deprivation, and unrelenting standards played a critical role in this dynamic. These findings align with Kohlberg's moral development theory and Young's schema therapy framework, highlighting the influence of developmental processes and cognitive schemas on social behavior. Overall, the results contribute to the understanding of the psychological mechanisms underlying tendencies toward sexual harassment. The findings underscore the importance of psychoeducational interventions that promote moral development, as well as therapeutic approaches targeting maladaptive schemas. However, the exclusive focus on male participants in this study suggests the need for further research that includes different genders and socio-cultural contexts. Ultimately, this research provides a multidimensional perspective on the factors contributing to sexual harassment tendencies, offering valuable insights for both the psychological literature and the development of effective prevention programs.