Ortaokul öğrencilerinde prososyallik düzeyi ile çevreye yönelik bilgi, tutum ve davranışların ilişkisi

Abstract

Bu araştırma, ortaokul öğrencilerinde prososyallik düzeyi ile çevreye yönelik bilgi, tutum ve davranışların ilişkisini tespit etmek amacıyla yapılmıştır. Bu hedef izinde, araştırma modeli kapsamında betimsel tarama modeli kullanılmaya uygun görülmüştür. Araştırma evrenini 2022-2023 eğitim ve öğretim senesinde MEB’e bağlı olan ortaokullar ve bu ortaokulların 5. Ve 6. Sınıf düzeyinde öğrenimlerine devam eden öğrenci grupları oluşturuyorken; örneklem grubunu ise evren içerisinde rastgele belirlenen ve araştırma sürecine gönüllü olarak dahil olan 384 öğrenci meydana getirmektedir. Araştırma verilerinin elde edilmesinde, Çevre Bilgi, Çevre Davranış, Prososyallik Ölçeği ve Sosyodemografik Veri Formu kullanılmıştır. Ulaşılan verilerin analiz edilme çalışması SPSS-27 istatistik programından faydalanılarak yapılmış olup; Parametrik testlerden olan Pearson Korelasyon analizi kullanılmıştır; Ölçüm araç gereçlerine ait olan puanların birbirleri arasındaki bağlantıyı sınamak amacıyla, Bağımsız Örneklemler t-testi ve ANOVA testi; ölçüm araç gereçlerine ait olan puanları üç ve daha fazla gruba yönelik karşılaştırma yapmak amacıyla gerçekleştirilmiştir. ANOVA varsayımlarının karşılanmadığı durumlarda Kruskal Wallis-H testi uygulanıştır. Basit Doğrusal Regresyon analizi ile yordayıcılık analizi yapılmıştır. Tüm analizler %95 güven aralığında ve p değeri .05 referans alınarak uygulanmıştır. Yapılan araştırma neticesinde, ortaokul öğrencilerinin hem prososyallik düzeylerinin hem de çevreye yönelik bilgi, tutum ve davranışlarının; anne çalışma durumuna, baba çalışma durumuna, anne eğitim durumuna, baba eğitim durumuna, aile aylık gelir durumuna, yaşadığı yere, kardeş sayısına, kardeş sırasına, birlikte yaşadığı kişilere göre anlamlı farklılık göstermediği saptanmıştır. Buna karşılık ortaokul öğrencilerinin hem prososyallik düzeylerinin hem de çevreye yönelik bilgi, tutum ve davranışlarının; hayırseverlik alt ölçeğinden elde edilen puanların anne eğitim durumuna göre karşılaştırıldığında, 3 kardeş ve üzeri olanların aldığı puanları kardeşi olmayanlarla karşılaştırdığımızda anlamlı farklılık gösterdiği saptanmıştır. Ayrıca, ortaokul öğrencilerinin prososyallik düzeyleri ile çevreye yönelik bilgi, tutum ve davranışları arasında pozitif yönde bir ilişki olduğu sonucuna varılmıştır.This research was conducted to determine the relationship between the level of prosociality and environmental knowledge, attitudes and behaviors in secondary school students. For this purpose, it was deemed appropriate to use the descriptive survey model within the scope of the research model. The population of the research consists of secondary schools affiliated to the Ministry of National Education in the 2022-2023 academic year and student groups continuing their education at the 5th and 6th grade level of these secondary schools; The sample group consists of 384 students who were randomly selected from the population and participated in the research process voluntarily. Environmental Knowledge, Environmental Behavior, Prosociality Scale and Sociodemographic Data Form were used to obtain research data. The analysis of the data obtained was carried out using the SPSS-27 statistical program; Pearson Correlation analysis, one of the parametric tests; Independent Samples t-test and ANOVA test to test the relationship between the scores of measurement tools; It was made to compare the scores of measurement tools according to three or more groups. In cases where ANOVA assumptions were not met, the Kruskal Wallis-H test was applied. Prediction analysis was performed with Simple Linear Regression analysis. All analyzes were performed with a 95% confidence interval and a p value of .05 as reference. As a result of the research, it was determined that secondary school students' prosociality levels and their knowledge, attitudes and behaviors towards the environment; It was determined that there was no significant difference according to mother's working status, father's working status, mother's education status, father's education status, family monthly income status, place of residence, number of siblings, order of siblings, and people they live with. On the other hand, the prosociality levels of secondary school students and their knowledge, attitudes and behaviors towards the environment; When the scores obtained from the philanthropy subscale were compared according to the education level of the mother, it was found that there was a significant difference in the scores obtained by those who had 3 siblings or more compared to those who did not have siblings. Additionally, it was concluded that there is a positive relationship between secondary school students' prosociality levels and their knowledge, attitudes and behaviors towards the environment.