Alman Birliği ve Bismarck: Bir analiz düzeyi uygulaması

Abstract

Akıllı olmayanlar kendi tecrübelerinden, akıl sahibi olanlar ise başkalarının tecrübelerinden öğrenirler. Otto von Bismarck Alman Birliği ve onunla birlikte anılan Otto von Bismarck hakkında çok şey yazılıp söylenmiştir. Ancak genel kapsamda 1848-1871 arasını kapsayan bu dönem ve olaylar dizisi o kadar yoğun, karmaşık ve çapraşıktır ki ne olup bittiğini jeostratejik, rejimsel / ideolojik ve mikro politik oluşumların içinden belli bir yapı çıkarıp almak son derece müşkül olmaktadır. Bu açıdan geçmişi Kutsal Roma-Cermen İmparatorluğu'na kadar uzanan bir Alman Birliği fikrinin 19. yüzyıl boyunca özellikle Napolyon Savaşları'ndan beri gelen serencamı bu tarihsel yoğunluk altında tabiri caizse ezilmektedir. Buna Bismarck'ın gerçekten nevi şahsına münhasır kişiliği de eklenince olaylar zaman zaman bir mitoloji boyutu arkasında gizlenir olmuştur. İşte bu nedenledir ki ünlü siyaset kuramcısı Kenneth Waltz'ın farklı analiz düzeyleri (levels of analysis) metodolojisi devreye girebilmekte ve konulara açıklık getirmede bizlere yardımcı olmaktadır. Bu Yüksek Lisans tezi böyle bir amaca hizmet etmek gayesiyle kurgulanmıştır. Tezin başlangıcı itibariyle Kenneth Waltz'ın kim olduğu, İnsan, Devlet ve Savaş adlı eserinde ortaya konulan yaklaşımın elimizdeki konuya yani Alman Birliği ve Bismarck konularına nasıl uygulanabileceği etraflıca anlatılmıştır. Waltz'ın imge olarak belirlediği insan, devlet ve sistem düzeyleri teker teker ele alınmış ve bu düzeylerden gelen / gelebilecek etki oranı üzerinde detaylı çalışma yapılmıştır. Biz bu tezde, Waltz'ın sıralamasından biraz farklı olarak, konunun özellikleri ışığında sistem düzeyinden başlamayı tercih ettik. Yani Waltz'ın üçüncü düzeyi olan sistem bizim çalışmamızda makro düzey olarak birinci sırada ele alındı. Özellikle 1848-1871 arası dönemin Avrupa jeostratejik haritası ve belli başlı güçlerin etkileşimli denklemleri, Bismarck'ın hangi ortamda Alman Birliği mücadelesini verdiğinin anlaşılması bakımından aydınlatıcı olmuştur. Tabii ikinci olarak Waltz gibi bizimde ikinci düzeyde ele aldığımız devlet / ideoloji ve rejim düzeyi yer almaktadır. Prusya, Berlin / Brandenburg Protestan etkisinde şekillenen bir siyasi yapıya sahipken birliğin diğer adayı Avusturya Katolik ağırlıklı bir dini ve siyasi yapıya sahiptir. Prusya'nın bu Protestan özellikleri altında gerçekleşen bir birliğin ister istemez Katolik Kilisesi'ni devlet otoritesine tabi kılmaya ve kilisenin kamusal–politik etkinliğini kısıtlamaya dönük politikası olarak adlandırılan Kulturkampf benzeri bir yaklaşıma ihtiyaç duyacağı öncelerden bellidir. Dolayısıyla Bismarck'ın bu süreçte izlemiş olduğu ideolojik/rejimsel yaklaşım beklenilen parametreler içindedir. Birinci sırada ele aldığımız sistemik düzeyinin ardından devlet / rejim / ideoloji düzeyi bir şekilde belirlendikten sonra üçüncü düzeyde ele aldığımız insan faktörü analizimizin baş aktörü Bismarck'a yöneliyor olması şaşırtıcı değildir. Zira bu arada stratejist/diplomat Bismarck'ın yaptığı hamlelerin hangi ortamda yaptığının kavranması gereği vardır. Bismarck'ın her şeye rağmen bir vizyon adamı olduğu kabulünden yola çıkarak, Avrupa gibi stratejik bir mayın tarlasıyla nasıl baş edebildiğinin tarihsel anlatımı gerçekten çarpıcı bir örnek vakadır. Kanaatimiz odur ki bu üçlü-düzey yaklaşımı meseleleri karışık ortamlardan süzerek ele almakta ve Alman Birliği ve Bismarck konularını açıklığa kavuşturmaktadır. Bilebildiğimiz kadarıyla bu döneme ait oluşumların Waltz'ın Analiz Düzeyleri metodolojisi ile ele alınması ilk defa vuku bulmaktadır. Anahtar Kelimeler: Prusya, Avusturya, Almanya, Otto von Bismarck, Reelpolitik, Alman Birliği, Kenneth Waltz

Floos learn by experience, wise men learn by other people's experience. --Otto von Bismarck Many things have been said and written about German Unification and Otto von Bismarck… However the period between1848-1871 is so crowded, complex and complicated that it is really hard to unravel the series of geo-strategic, ideological / regime and micro-political events coming one after the other. It is particularly challenging to bring out some analytical sense out of the string of events, resembling something of a structure . The historical background of the concept of German unity extends back to Holy Roman-German Empire in 10th Century -- making us recall Voltaire's famous saying: "neither holy, nor Roman, nor an empire …" Among the milestones along the way are the Napoleonic wars and the subsequent Vienna Congress. The general understanding on German unity seems to be withering under the weight and intensity of history. Added to the mix being the truly sui generis (unto him self) the rather eccentric personality of von Bismarck, the whole episode becomes dissolved under a cloud of mystery. Therefore the levels of analysis methodology furnished by IR - scholar Kenneth Waltz is recognized as a welcome mode of de-constructing the entangled web of 19 Century Europan diplomacy. This is what we intend to engage in this presentation. After a brief introduction of who Kenneth Waltz is as well as the paramount attitudes that make him so outstanding within the discipline -- and the notable significance of Man, the State and War -- we delve into the substantial aspects of the issue at hand. What we do next is subjecting the historical material to the systemic/geo-strategic level, as well as the level of the State // regime // ideology , finally yielding to " MAN " connected as it is to the psychological categories of aggression and to particular personages -- Napoleon, Stalin, Hitler , Mao etc.. During this exercise, we have our eyes on the impact of these levels on the causality of the whole phenomenon. In this case, the European balance of power as well as the necessity of an ideology proscribing pro-Germanic enlargement over "little Prussia " buttressed by the inexorable will of Bismarck. Arising from a certain necessity of narrative, we place the systemic level at the very beginning, and immediately proceeding to the internal level of the State and concluding at the third level -- the Human . This is somewhat different from the layout that Waltz engages >> man, the state and the system. Placing the System, the State and Man in consecutive order, we are engaging in an interactive game of cause and effect -- in a dialectical sense. We must be reminded that, with all the widespread negative connotation surrounding him, Bismarck had been a man of vision as well as a deft manipulator, treading the minefields of Europen diplomacy and militarism. At the middle comes the level of ideology/regime infused with ideological priorities and the State -- in a Hobbesian / Leviathan sense... The names and concepts of Prussia / Berlin / Brandenburg and Protestantism is crucial in this context , noting that the very notion of German unity means bringing the southern Catholic volk , under the hegemony of Protestant "Herren Volk" which happens to be Lutheran -- reluctantly or at least not so willingly into the fold . And this against the predominantly Catholic Austria!.. In this context Kulturkampf is a vehicle of convenience for the "One Germany" as a manifestation of an all-embracing Germanic nationality.. What we can say at the end is that our transition fro hypo-thesis to the full-blown thesis becomes a distillation of these issues -- of system as historical geography and geography of history , the ideology { German Unification } and last-but-not-least the great-man << Otto von Bismarck . Whereas Bismarck appears as the "larger-than-life" figure in all this , the final conclusion that embodies the Thesis is that >> the geopolitics and the ideal / project of One Germany – generated by the implicit imperatives of the strategic environment have been the driving forces throughout the historical process. And it leaves the culmination to the extraordinary sagacity and improbable willpower of Bismarck -- during his long reign of three-decades or more .. Keywords: Prussia, Habsburg Austria, Germany, von Bismarck, Realpolitik, German Unification, Kenneth Waltz