Cumhuriyetçi Siyaseti Demokrasiyle Tamamlamak: Türkiye Üzerinden Bir Analiz

Abstract

Türk siyasetinde cumhuriyet kavramı kuruluşundan itibaren tartışma konusu olmuştur. Öyle ki bu tartışmalar normal seyrinde gitmeyip, çoğunlukla krize sebebiyet vererek ara dönemlerin oluşmasına da yol açmıştır. Demokratik siyasetin askıya alındığı bu dönemlerde siyaset kurumuna, siyaset dışı unsurların müdahaleleri; genellikle “Cumhuriyet’i korumak ve kollamak” gerekçesine dayandırılarak yapılmıştır. Buna göre ulusal varlığın, bağımsızlığın ve de modernleşmenin yegâne teminatı olarak görülen Cumhuriyetin korunması demokratik siyasetin üzerinde görülmüştür. Nitekim çok partili düzene geçildikten sonra da siyasal partilerden öncelikle beklenen toplum ile siyasal merkez arasında aracı rolden ziyade, cumhuriyetin varlığına dönük siyaset yapmalarıdır. Dolayısıyla literatürdeki anlamının çok daha ötesinde bir içerik kazandırılan Türkiye’deki cumhuriyetçi anlayışı ele almamızda temel hareket noktası yapmıştır. Ancak Türkiye uygulamasındaki anlayışı izah edebilmek için öncelikle kavramsal ve kuramsal yönden cumhuriyetçi anlayışının ne olduğu verilerek, Türkiye’deki uygulamasındaki farklılıklar, cumhuriyetçi anlayışa yüklenilen anlamlar değerlendirmeye tabi tutulmuştur. Ardından Türk siyasetinde çok partili döneme geçildikten sonra yaşanılan değişimlerle birlikte, cumhuriyetçi siyaset doğrultusundaki demokrasi tartışmalarına dikkat çekilerek, özellikle II. Dünya savaşı sonrası Türk siyasetindeki liberal demokratik bakışın öne çıkmasıyla meydana gelen zorluklar, değişimler cumhuriyetçi siyasal felsefe açısından analiz edilmeye çalışılmıştır.

In Turkish politics, the concept of the republic has been a subject of debate since its establishment. These discussions have often deviated from their normal course, leading to the emergence of interim periods and crises. During these periods when democratic politics were suspended, the interventions of non-political elements in the political establishment; It was generally made on the grounds of "protecting and preserving the Republic". Accordingly, the protection of the Republic, which is perceived as the sole guarantee of national existence, independence, and modernization, was prioritized over democratic politics. As a matter of fact, after the transition to the multi-party system, the first expectation from political parties is that they make politics towards the existence of the republic rather than an intermediary role between the society and the political center. Therefore, it has made the main point of departure for us to deal with the republican understanding in Turkey, which has a content far beyond its meaning in the literature. However, in order to explain the understanding in Turkey's practice, first of all, what the republican understanding is conceptually and theoretically, the differences in its application in Turkey and the meanings attributed to the republican understanding were evaluated. Then, with the changes experienced after the transition to the multi-party period in Turkish politics, the debates on democracy in the direction of republican politics were emphasized, especially in the Second World War. After the World War II, the difficulties and changes that occurred with the emergence of the liberal democratic view in Turkish politics were tried to be analyzed in terms of republican political philosophy.