Yûsuf-ı Meddâh’ın Dâstân-ı Kız Mesnevisinin Nüshaları Üzerine Notlar

Abstract

Dâstân-ı Kız (Hikâyet-i Kız ve Cehûd) mesnevisi İslami dönem Türk edebiyatına ait ve Eski Anadolu Türkçesi ile yazılmış önemli bir dil yadigârıdır. Eser, XIV. yüzyılda yazılmıştır ve yazarı Yûsuf-ı Meddâh’tır. Eser özellikle “Mevlit Hikâyeleri” olarak bilinen dinî hikâyelerden biridir ve genellikle yazma mevlitlerin devamında bulunmaktadır. Matbu mevlitlerde ise genellikle bu hikâye yoktur. Mesnevide konu olarak anne-baba ve kızlarından oluşan üç kişilik bir ailenin dinlerini terk etmemek için verdikleri mücadele ve peygamberin yardımıyla başkasına satılan kızın tekrar dönüp evine gelmesi anlatılmaktadır. Hikâye didaktik bir özelliğe sahiptir. Ana düşünce olarak dünyanın geçiciliği ve öte dünyanın ebedî olduğu fikri işlenmektedir. Buna göre bu dünyada İslam dinini dosdoğru yaşayarak, din yolundaki her türlü acıya katlanıp öteki dünya için çalışılmalıdır. Eserin beyit sayısı nüshalara göre değişmekle birlikte en çok beyit içeren matbu nüshada 370 beyit bulunmaktadır. Bu da orijinal metindeki beyit sayısının buna yakın olması gerektiğini göstermektedir. Dâstân-ı Kız mesnevisi üzerine yapılan bu çalışmada eserin yazma ve matbu nüshaları tespit edilerek bu nüshaların katalog bilgileri verilmiş, nüshaların beyit sayısı belirlenerek her nüshadan baştan üç, sondan iki beyitlik kısmın transkripsiyonu ve dil-içi çevirisi yapılmıştır. Görselleri elde edilen nüshalardan bir varaklık örnek çalışmanın sonuna tıpkıbasım olarak eklenmiştir. Son olarak Dâstânı Kız mesnevisi üzerine yapılan çalışmalar belirtilmiş ve nüshalar üzerine genel bir değerlendirme yapılmıştır.

Dāstān-ı Kız (Hikāyet-i Kız ve Cehūd) is an important linguistic relic belonging to Islamic period Turkish literature and written in Old Anatolian Turkish. The work was written in the 14th century by Yūsuf-i Meddāh. The work is one of the religious stories known as "Mevlit Stories" and is usually found in the continuation of manuscript mevlits. Printed mevlits, on the other hand, generally do not have this story. The subject of the masnavi is the struggle of a family of three, consisting of a mother, father, and daughter, not to abandon their religion and the return of the girl who was sold to someone with the help of the prophet. The story has a didactic characteristic. The main idea is the world's transience and the afterlife's eternity. Accordingly, one should live the religion of Islam in this world, endure all kinds of suffering in the way of religion, and work for the afterlife. Although the number of couplets in the work varies according to the copies, the printed copy with the highest number of couplets has 370 couplets. This shows that the number of couplets in the original text should be close to this. In this study on Dāstān-ı Kız masnavi, the manuscript and printed copies of the work will be identified, the catalogue information of these copies will be given, the number of couplets of the copies will be determined, and the transcription and in-language translation of three couplets from the beginning and two couplets from the end of each copy will be given. A sample of one of the copies whose images are obtained will be added as a facsimile at the end of the study. Finally, the studies on Dāstān-ı Kız masnavi will be given and a general evaluation will be made on the copies.