Dijital Ödeme Sistemlerinin Finansal Kurumların Erişim ve Derinliğine Etkisi: Türk Bankacılık Sektöründen Kanıtlar

Abstract

Günümüzde dijital ödeme sistemleri birçok insanın günlük yaşantısında giderek vazgeçilmez hâle gelmektedir. Dijital ödeme sistemlerinin artan kullanımı ise hem finansal sistem içerisinde işlem yapabilme kabiliyetini hem de finansal sistemin gelişimini etkileyebilme potansiyeline sahiptir. Çünkü geleneksel finansal işlemlerde kullanılan nakit veya diğer fiziksel ödeme araçlarına kıyasla, dijital ödemelerin yaygınlaşmasıyla birlikte finansal kurumlara erişim kolaylaşırken derinlikleri de artmaktadır. Bu bağlamda çalışmada, Türk Bankacılık Sektörü tarafından hizmete sunulan dijital ödeme sistemlerinin finansal kurumların erişim ve derinliğine olan etkilerinin araştırılması amaçlanmıştır. Ampirik bulguların dayanakları ise IMF, BKM ve WB’den Türkiye örneklemi için yıllık olarak 1990-2021 dönemi aralığında derlenen veri setine dayanmaktadır. EKK yöntemi kullanılarak elde edilen bulgular, dijital ödeme sistemleri olarak ele alınan Kredi Kartı Sayısı, Banka Kartı Sayısı, ATM Cihazı ve POS Cihazı değişkenlerinin tümünün, finansal kurumların derinliğine pozitif yönde etki edebileceğini göstermektedir. Ayrıca, kredi ve banka kartlarının kullanımının finansal kurumlara erişim açısından etkili olmadığı ancak ATM ve POS cihazı sayılarında meydana gelecek artışların finansal kurumlara erişimi artırabileceği anlaşılmaktadır. Bir bütün halinde bu bulgular, finansal kurumlara erişim için yalnızca ilgili araçlara sahip olmanın yeterli olmadığı; bu araçları daha etkin kullanabilecek hizmetlere de ihtiyaç duyulduğu yönünde ipuçları sunmaktadır. Neticede dijital ödeme sistemlerinde gerçekleştirilecek finansal inovasyonların, finansal kurumların erişim ve derinliğini, dolayısıyla da ekonomik gelişmeyi teşvik edebileceği söylenebilir.

Today, digital payment systems are becoming increasingly indispensable in the daily lives of many people. The increasing use of digital payment systems has the potential to affect both the ability to make transactions within the financial system and the development of the financial system. Compared to cash or other physical payment instruments used in traditional financial transactions, with the widespread use of digital payments, access to financial institutions becomes more accessible, and their depth increases. In this context, the study aimed to investigate the effects of digital payment systems offered by the Turkish Banking Sector on the access and depth of financial institutions. The basis of the empirical findings is based on the data set compiled annually for the Türkiye sample from the IMF, BKM, and WB for the period 1990-2021. The results obtained using the OLS method show that all of the variables of the Number of Credit Cards, Number of Debit Cards, ATM Devices, and POS Devices, considered digital payment systems, can positively affect the depth of financial institutions. In addition, it is understood that using credit and debit cards could be more effective regarding access to financial institutions. Additionally, using credit and debit cards does not affect access to financial institutions. However, the increase in ATM and POS devices may increase access to financial institutions. Taken as a whole, these findings show that more than simply having the relevant tools is needed to access financial institutions and that services that can use these tools more effectively are needed. As a result, financial innovations in digital payment systems can support the access and depth of financial institutions and, therefore, economic development.