Dürtüsel Satın Alma ile Depresyon İlişkisi ve Demografik Değişkenlere Göre Farklılıkların Belirlenmesine Yönelik Bir Araştırma

Abstract

Yaşadığımız çağda çoğu insan günlük hayatında birçok kez stresli durumlar içinde bulunabilmekte, iç ve dış birçok faktörün etkisiyle hem ruhsal hem de fiziksel bir baskı altında kalabilmektedir. Bu durum her bireyde farklı etki gösterebilir. Bu etkilerden ikisi depresyon ve dürtüsel satın almadır. Yapılan çalışmanın amacı, depresyon ve dürtüsel satın alma kavramlarının arasındaki ilişkiyi araştırmak ve bu kavramların demografik değişkenler bazında farklılıklarını tespit etmektir. Bu doğrultuda ana kütle; Türkiye’de ikamet eden, 18 yaş ve üzeri olan, aynı zamanda en az bir kere çevrimiçi alışveriş yapmış olan tüketicilerden seçilmiştir. Verilerin toplanması için anket yöntemine başvurulmuş ve anketler Google Forms üzerinden gerçekleştirilmiştir. Ankette, “Dürtüsel Satın Alma” ve “Depresyon” ölçekleri ve örnekleme yöntemi olarak kartopu örneklemesi kullanılmıştır. Hipotezlerin test edilmesinde yapısal eşitlik modellemesinden yararlanılmıştır. Öncesinde, demografik değişkenlerin frekans analizi, verilerin normal dağılıma uygunluğu, keşfedici ve doğrulayıcı faktör analizleri, güvenirlilik analizleri yapılmıştır. Elde edilen sonuçlara göre, depresyon, dürtüsel satın almanın her iki boyutunu anlamlı ve pozitif etkilemektedir Demografik değişkenlerle olan farklılıklar açısından ise, depresyon değişkeninin; yaş, gelir durumu ve medeni duruma göre farklılıklar gösterdiği, dürtüsel satın alma değişkeninin ise yaş, gelir durumu, eğitim durumu ve medeni duruma göre farklılıklar gösterdiği sonucuna ulaşılmıştır. Bunun yanında cinsiyet değişkeninin ise her ikisinde de farklılaşmadığı tespit edilmiştir. Ayrıca, dürtüsel satın almanın keşifsel analizde, 2 boyutla açıklanması ve isimlendirilmesinin literatüre katkı sağlayacağı düşünülmektedir.

In the age we live in, most people can experience stress many times in their daily lives, and they can be under both mental and physical pressure with the effect of many internal and external factors. This may affect each individual differently. Two of these effects are depression and impulsive buying. The aim of the study was to investigate the relationship between the concepts of depression and impulsive buying and to determine the differences of these concepts on the basis of demographic variables. In this sense, consumers, living in Turkey, aged 18 and over, and who also shopped online at least once was included in the study. The survey method was used to collect the data and the surveys were carried out via Google Forms. In the survey, “Impulsive Buying” and “Depression” scales were used. In sample selection, snowball sampling was used. Structural Equation Modeling (SEM) was used to test the hypotheses. Before SEM, frequency analysis of demographic variables, conformity of data to normal distribution, exploratory and confirmatory factor analyses, and reliability analyzes were performed. The results showed that depression had a significant and positive effect on both dimensions of impulsive buying. In terms of differences with demographic variables, it was concluded that the depression variable differed by age, income status and marital status, while the impulsive buying variable differed by age, income status, education level and marital status. In addition, it was found that there was not significant difference in terms of gender. In addition, it is thought that explaining and naming impulsive buying with 2 dimensions in exploratory analysis will contribute to the literature.