İş tatmini ve motivasyon unsurlarının işten ayrılma niyeti ve örgütsel bağlılığa etkisi: Sivil havacılık sektöründeki havayolu çalışanları üzerine bir araştırma

Abstract

Sivil havacılığın 20. yüzyılın ikinci yarısından itibaren gelişmeye başladığı bilinmektedir. Bu gelişmenin en önemli sebebi ise II. Dünya Savaşı sonunda boşa çıkan savaş uçaklarının sivil havacılıkta kullanılmaya başlanmasıdır. Sivil havacılığın gelişme seyri yıllar içerisinde sürmüş ve 21. yüzyılla birlikte havayolu ulaşımı çok önemli bir pazar haline gelmiştir. Meydana gelen gelişmelerle paralel olarak özel veya kamu niteliği olan çok sayıda büyük organizasyon/işletme ortaya çıkmıştır. Bu işletmeler direkt veya dolaylı olarak sivil havacılık sektöründe hizmet vermektedir. Dinamik bir yapıya sahip olan sivil havacılık sektörü işletmeleri pazardan pay almak için başarılı bir organizasyon geliştirmek durumundadır. Çünkü sektördeki dinamik yapı hem arz-talep hem iç-dış müşterinin etkileşimi bakımından gelişmektedir. Bu bağlamda; çalışmanın amacı, sivil havacılık sektörü çalışanlarının çalışan motivasyonu ve iş tatmininin örgütsel bağlılık ve işten ayrılma niyeti üzerindeki etkisinin tespit edilmesidir. Havayollarında örgütsel başarının sağlanması için organizasyon yapısının temelini oluşturan çalışanların iş tatmini ve motivasyonlarının oldukça önemli bir yeri vardır. Bu iki unsurun çıktıları örgütsel bağlılık veya işten ayrılma niyeti gibi zıt iki sonuçtan birinin gelişmesine kaynaklık edebilmektedir. Bu çalışmanın havayolu işletmelerinin organizasyon başarısını etkileyen temel unsurlarından olabilecek faktörler arasındaki etkileşimi ortaya koyması ve literatürdeki boşluğu doldurması bakımından önem taşıdığı düşünülmektedir. Çalışmada nicel araştırma yöntemleri kullanılmış olup, veri toplama aracı olarak anketten yararlanılmıştır. Hazırlanan ankette iş tatmini, örgütsel bağlılık, çalışan motivasyonu ve işten ayrılma niyeti değişkenlerini ölçen ölçekler kullanılmıştır. Çalışmanın araştırma evrenini Türkiye'deki sivil havacılık sektörünün çalışanları oluşturmaktadır. Örneklem seçiminde olasılığa dayalı olmayan örnekleme türlerinden kolayda örnekleme yönteminden yararlanılmıştır. Bu yöntem sonucu toplam 422 havayolu çalışanından veriler elde edilmiştir. Veriler online olarak toplanmış ve elde edilmelerinde çevrimiçi platformlardan yararlanılmıştır. Katılımcıların tümünün sivil havacılık sektör çalışanları olması, homojen bir dağılım göstermesi, ekonomik, sosyal, kültürel ve mesleki tecrübe bakımından farklı sosyo-kültürel çevreye ait bireylerden oluşması gibi nedenler sonuçların sivil havacılık sektörünün tümüne genellenebilmesini mümkün kılmaktadır. Çalışmanın sonuçları, havayolu işletmelerinde organizasyon başarısını etkileyen bazı değişkenler arasındaki etkileşimi ortaya koyarken, bazı değişkenler arasında ilişki tespit edilmemiştir. Çalışan motivasyonu, havayolu çalışanlarının örgütsel başarıdaki davranışlarını etkilemezken, iş tatmini havayolu çalışanlarının örgütsel başarıdaki davranışlarını etkilemektedir.

It is known that civil aviation began to develop from the second half of the 20th century. The most important reason for this development is the use of warplanes in civil aviation, which was wasted at the end of the Second World War. The development course of civil aviation has continued over the years and with the 21st century, air transportation has become a very important market. In parallel with the developments that have taken place, many large organizations/businesses with a private or public nature have emerged. These businesses serve directly or indirectly in the aviation industry. Aviation sector enterprises, which have a dynamic structure, have to develop a successful organization in order to get a share from the market. Because the dynamic structure in the sector is developing in terms of both supply-demand and internal-external customer interaction. According to this information, the aim of the study is to determine the effect of employee motivation and job satisfaction of aviation sector employees on organizational commitment and intention to quit. In order to ensure organizational success in airlines, the job satisfaction and employee motivation, which form the basis of the organizational structure, have a very important place. The outputs of these two factors can lead to the development of one of the two opposite outcomes, such as organizational commitment or intention to quit. It is thought that this study is important in terms of revealing the interaction between the variables that may be one of the main factors affecting the organizational success of airline companies and filling the gap in the literature. Qualitative research methods were used in the study, and a questionnaire was used as a data collection tool. In the prepared questionnaire, scales measuring the variables of job satisfaction, organizational commitment, employee motivation and intention to quit were used. The research universe of the study consists of the employees of the aviation industry in Turkey. Convenience sampling method, which is one of the improbable sampling types, was used in the selection of the sample. As a result of this method, data were obtained from a total of 422 airline employees. Data were collected on the online platforms. The reasons such as the fact that all of the participants are aviation sector employees, showing a homogeneous distribution, and individuals belonging to different socio-cultural environments in terms of economic, social, cultural and professional experience make it possible to generalize the results for the entire aviation sector. While the results of the study reveal the interaction between some variables that affect organizational success in airline businesses, no relationship has been found between some variables. While employee motivation does not affect the behavior of airline employees in organizational success, job satisfaction affects the behavior of airline employees in organizational success.