Dış kaynak kullanımında spor pazarlamasının ve lojistik faaliyetlerin yeri açısından yeni bir karar modeli önerisi: Futbol endüstrisinde bir uygulama

Abstract

Spor faaliyetleri içerisinde önemli bir role sahip olan tedarikçi seçimi sportif aktivitelerin başarısına, etkinliğine ve genel performansına doğrudan ve dolaylı etkileri olan önemli bir karar problemidir. Bunun yanı sıra, izleyici memnuniyetinin önemli ve hayati bir bileşeni olarak kabul etmek mümkündür. Dolayısıyla spor kulüpleri ve diğer paydaşlar, organizasyonları planlarken bu faktörü dikkate almak ve buna göre faaliyetlerini yapılandırmak durumundadır. Bu perspektifte bir spor kulübü, faaliyetleri ile ilgili hizmet tedarikçisi seçimini ciddiyetle ele almak ve buna ilişkin süreçler tasarlamak zorundadır. Buna bağlı olarak, olası alternatiflerin titizlikle ele alınması ve bunların değerlendirilmesi ve seçilmesi için dikkate alınması gereken kriterlerin saptanması, ek olarak güçlü, uygulanabilir ve belirsizliklerle başa çıkabilen bir metodolojik çerçevenin oluşturulması, söz konusu karar verme probleminin çözümünde önemli roller üstlenebilmektedir. Bu çalışma sayesinde, derinlemesine bir literatür taraması, ilgili alanda gerçekleştirilen kapsamlı saha çalışmaları ve araştırmaların sonuçlarına dayanarak, literatürde üç önemli boşluğun olduğu tespit edilmiştir. Birinci olarak, spor aktiviteleri için hizmet tedarikçisi seçimine yönelik çalışma sayısı son derece azdır. Bu yönüyle yönetimsel ve pratik çıkarımlar üretebilmek için bu çalışmaların sayısı yetersizdir. İkinci olarak literatürdeki çalışmalarda gereksinimleri karşılayacak nitelikte güvenilir, güçlü ve belirsizliklerin üstesinden gelebilecek metodolojik bir çerçeve eksikliği vardır. Bu açıdan, zaten az sayıda olan mevcut çalışmalar uygulayıcılara gerçek hayat problemlerinde uygulayabilecekleri bir yaklaşım önermemektedir. Üçüncü olarak ise; spor tedarikçilerini değerlendirmek üzere, üzerinde uzlaşılmış ve genel kabul gören bir kriter seti bulunmamaktadır. Mevcut çalışmalarda kullanılan kriter setlerinin nasıl belirlendiği yeterince açık değildir. Aynı zamanda kriterleri belirlemek için uygulanan yöntem ya da yöntemler konusunda da yeterli kanıtlar bu çalışmalarda mevcut değildir. Bütün bu gereksinimleri ve boşlukları akılda tutarak ortaya konan bu çalışma, bahsi geçen üç boşluğun da giderilmesine, futbol endüstrisinde bir uygulama ile katkı sunmayı amaçlamaktadır. Bu kapsamda ilk olarak belirsizlikleri en yüksek düzeyde yakalayan ve işleyen bir yaklaşım olan Tip-2 nötrosopik bulanık sayılar perspektifinde son derece güncel ve etkili bir "çok kriterli karar verme yaklaşımı" olan SWARA yöntemi futbol tedarikçilerinin değerlendirilmesi ve seçilmesi için bir metodolojik çerçeve olarak önerilmektedir. Ek olarak bu çalışma, kapsamlı bir literatür taramasının yanı sıra futbol endüstrisinde deneyimli ve derinlemesine bilgi sahibi uzmanlarla birlikte yürütülen saha çalışması ile gerçekleştirilmiştir. Bu yönüyle, çalışma güncel ve gerçek hayat problemlerine uygun bir kriter seti sunmaktadır. Bu kriter seti futbol endüstrisinde ortaya çıkan karar verme problemlerini çözmek üzere karar vericiler tarafından dikkate alınabileceği gibi, bu konuda gelecekte çalışma yapacak yazar ve araştırmacılar için de ilham verici olabilecektir. Araştırma metodolojisi uygulandıktan sonra, geçerliliğe ve tutarlılığa ilişkin üç aşamadan oluşan kapsamlı bir duyarlılık analizi yapılmıştır. Analizin sonuçları önerilen yeni karar modelinin son derece kararlı, tutarlı ve güçlü bir karar verme aracı olduğunu onaylamaktadır.

Supplier selection, which has an important role in sports activities, is an important decision problem that has direct and indirect effects on the success, effectiveness and general performance of sports activities. In addition, it is possible to accept it as an important and vital component of viewer's satisfaction. Therefore, sports clubs and other stakeholders have to take this factor into account when planning organizations and structure their activities accordingly. In this perspective, a sports club has to take seriously the choice of service supplier related to its activities and design processes related to this. Accordingly, considering the possible alternatives meticulously and determining the criteria to be taken into account for their evaluation and selection, in addition, the creation of a strong, applicable and methodological framework that can cope with uncertainties can play an important role in solving the decision-making problem in question. Thanks to this study, based on the results of an in-depth literature review, extensive field studies and research in the relevant field, it has been determined that there are three important gaps in the literature. First, the number of studies on the selection of service providers for sports activities is extremely low. In this respect, the number of these studies is insufficient to produce managerial and practical implications. Secondly, there is a lack of a reliable, robust and methodological framework that can meet the requirements in the studies in the literature. In this respect, the few available studies do not offer people in charge an approach that they can apply to real-life problems. Thirdly, there is no agreed and generally accepted set of criteria to evaluate sports providers. It is not clear enough how the criteria sets used in the current studies are determined. At the same time, there is not sufficient evidence about the method or methods applied to determine the criteria in these studies. This study, which has been put forward by keeping all these requirements and gaps in mind, aims to contribute to the elimination of all three gaps with an application in the football industry. In this context, first of all, the SWARA method, which is an extremely up-to-date and effective "multi-criteria decision-making approach" in the perspective of Type-2 neutrosophic fuzzy numbers, which is an approach that captures and processes the uncertainties at the highest level, is proposed as a methodological framework for the evaluation and selection of football suppliers. In addition, this study was carried out with a comprehensive literature review as well as fieldwork carried out with experienced and in-depth knowledge experts in the football industry. In this respect, the study presents a set of criteria suitable for current and real life problems. This set of criteria can be taken into account by decision makers in order to solve the decision-making problems that arise in the football industry, and it can also be inspiring for authors and researchers who will work on this subject in the future. After applying the research methodology, a comprehensive sensitivity analysis of three stages regarding validity and consistency was conducted. The results of the analysis confirm that the proposed new decision model is an extremely stable, consistent and powerful decision-making tool.