Merdivenli Sokaklarda Sosyal Mekân Oluşumuna Etki Eden Unsurlar ve İstanbul’dan Üç Örnek İçin Değerlendirme

Abstract

Çalışmada merdivenli sokaklarda sosyal mekân oluşum potansiyeli ve buna etki eden unsurlar tartışılmıştır. Çalışma kapsamında sokak, merdivenli sokak, sosyal mekân, kamusal alan, aidiyet kavramları mimarlık literatüründe araştırılmış, kentle ilişkilendirilerek, kavramsal bağlar kurulması amaçlanmıştır. Dünyanın birçok kentinde ziyaret edilen popüler merdivenli sokaklar olduğu gibi, İstanbul’un tarihi bölgelerinde de ilgi çeken merdivenli sokaklar bulunmaktadır. Nitel araştırma yöntemi ile merdivenli sokakların kamusal alan kullanımı ulaşılabilirlik, konfor, etkinlik ve estetik parametreleri üzerinden incelenmiş, bu kapsamda sosyal mekân olarak kullanım başarısı, merdivenlerin potansiyelleri, yerinde gözlem ve ölçüm yöntemleri ile tespit edilmiştir. Çalışma kapsamında İstanbul tarihi yerleşim alanlarında bulunan merdivenli sokaklardan Balat Merdivenli Mektep Sokak, Beyoğlu Hacı Ali Sokak ve Üsküdar Yeni Dünya Sokak fiziksel ve sosyal mekân özellikleri açısından ayrıntılı incelenmiş, tespitler çerçevesinde merdivenli sokakların bulundukları çevreye ve yaşam tarzına katkıları değerlendirilmiştir. Merdivenli sokakların sosyal mekân olarak var olmaları ve kent yaşamına katılmaları sosyal medyadaki görünürlüğü üzerinden, fotoğraf ve video paylaşım uygulaması “Instagram” üzerinden araştırılmış, merdivenli sokakların sosyal medyada görünürlüğü kullanıcıların paylaşımları üzerinden değerlendirilmiştir. Araştırma sonuçları merdivenli sokakların çevresindeki yapıların ve fiziksel özelliklerinin sosyal mekân oluşum potansiyeline büyük oranda katkı sağladığını göstermektedir.

In this study, the potential of social space formation in the step streets and the affecting factors were discussed. Within the scope of the study, step streets, social space, public space, belonging to the city have been researched and aimed to establish conceptual links by associating them with the city. Just as there are popular step streets over the world, there are also step streets which attract attention in the historical regions of Istanbul. With the qualitative research method, the use of the public space of the staircase streets was examined through the parameters of accessibility, comfort, efficiency and aesthetics, and in this context, the success of use as a social space, the potentials of the stairs were determined by on-site observation and measurement methods. Within the scope of the study, Balat Merdivenli Mektep Street, Beyoğlu Hacı Ali Street and Üsküdar Yeni Dünya Street are evaluated in detail in terms of physical and social spatial features. Within the framework of the findings obtained, the contributions of the stairs to the environment and lifestyle were examined. The existence of the step streets as a social space and their participation in the city life were researched through the visibility of the social media, the photo and video sharing application “Instagram”, and the visibility of the streets with the social media were evaluated through the users' shares. The research results show that the streets and the physical properties of the streets with stairs contribute to the potential of social space.