Online Alışverişte Dürtüsel Kullanım, Kaçırma Korkusu, İçtepisel Satın Alma, İnternet Kaynaklı Yorgunluk ve Kaygı Arasındaki İlişkilerin İncelenmesi

Abstract

Amaç - Araştırmanın amacı, günümüzde hayatın vazgeçilmez bir unsuru olan internetin dürtüsel kullanımı ve kaçırma korkusu gibi psikososyal refah önlemlerinin içtepisel satın almaya etkisi ve bunun da internet kullanımı kaynaklı yorgunluk ve kişisel kaygıya olan etkisini tespit etmektir. Yöntem - Araştırmanın ana kütlesi Türkiye’nin herhangi bir ilinde yaşayan, 18 yaş ve üstü olan ve çevrimiçi alışveriş yapan tüketicilerden oluşmaktadır. Verilerin toplanması için anket tekniği kullanılmış ve anketler Google Forms üzerinden oluşturulmuştur. Kartopu örnekleme yöntemi kullanılmıştır. Ankette kullanılan 5 ölçek; “Dürtüsel Kullanım”, “Kaçırma Korkusu”, “İçtepisel Satın Alma”, “İnternet Kaynaklı Yorgunluk” ve “Kaygı” dır. Araştırma verileri IBM SPSS 24 ve IBM AMOS 27 istatistik paket programları ile analiz edilmiştir. Hipotezlerin test edilmesinde yapısal eşitlik modellemesi kullanılmıştır. Öncesinde, demografik değişkenlerin frekans analizi, verilerin normal dağılıma uygunluğu, keşfedici ve doğrulayıcı faktör analizleri, güvenirlilik analizleri yapılmıştır. Bulgular - Araştırma sonuçlarına göre, öncelikle değişkenlerin gözlem değerlerinin çarpıklık ve basıklık değerleri incelendiğinde -2 ve +2 arasında oldukları tespit edilmiş olup, normal dağıtım şartını sağladıkları görülmüştür. Yapılan keşfedici faktör analizi sonrasında internet kaynaklı yorgunluk değişkeninin bir sorusunun faktör yükü 0.50 altında olduğundan ve toplam açıklanan varyansı düşürdüğünden dolayı analizden çıkarılarak doğrulayıcı faktör analizi yapılmıştır. Doğrulayıcı faktör analizinin uyum iyiliği değerlerinin geçerli olduğu tespit edilmiştir. Gerçekleştirilen yapısal eşitlik modellemesi sonucunda dört hipotez de kabul edilmiş olup sınanan tüm ilişkiler arasında anlamlı ve pozitif bir etkileşim olduğu saptanmıştır. Dürtüsel kullanım içtepisel satın almayı 0,479 oranında pozitif anlamlı olarak, kaçırma korkusu içtepisel satın almayı 0,250 oranında pozitif anlamlı olarak, içtepisel satın alma internet kullanımı kaynaklı yorgunluğu 0,395 oranında pozitif anlamlı olarak, içtepisel satın alma kaygıyı 0,323 oranında pozitif anlamlı olarak etkilemektedir. Tartışma – Analizler sonucunda elde edilen verilerin büyük bir kısmının ilgili literatürü desteklediği gözlemlenmiştir. Bununla birlikte daha önce rastlanılmamış bu çalışmaya özgü bir takım bulgulara da ulaşılmıştır. Araştırmada yapılan analiz sonuçları doğrultusunda ise çeşitli öneriler geliştirilmiştir.

Purpose – The aim of the research is to determine the effect of psychosocial welfare measures such as impulsive use of the internet, which is an indispensable element of life today, and the fear of missing out, on impulsive buying and its effect on fatigue and personal anxiety caused by internet use. Design/methodology/approach – The main mass of the research consists of consumers who live in any province of Turkey, are 18 years of age and older, and shop online. Survey technique was used to collect data and surveys were created via Google Forms. Snowball sampling method was used. 5 scales used in the survey; They are “Impulsive Use”, “Fear of Missing Out”, “Impulsive Buying”, “Internet-Induced Fatigue” and “Anxiety”. The research data were analyzed with IBM SPSS 24 and IBM AMOS 27 statistical package programs. Structural equation modeling was used to test the hypotheses. Previously, frequency analysis of demographic variables, compatibility of data to normal distribution, exploratory and confirmatory factor analysis, reliability analysis were performed. Findings – According to the results of the research, when the observation values of the variables were examined, the skewness and kurtosis values of the variables were found to be between -2 and +2, and it was seen that they met the normal distribution condition. After the exploratory factor analysis, the factor loading of a question of the “Fatigue due to Internet” variable was less than 0.50 and the total explained variancewas low, this 1 question was removed and confirmatory factor analysis was performed. It was determined that the goodness of fit values of the confirmatory factor analysis were valid. As a result of the structural equation modeling, all four hypotheses were accepted and it was found that there was a significant and positive interaction between all tested relations. Impulsive use positively affects impulsive buying at a rate of 0.479, fear of missing out positively affects impulsive buying at a rate of 0.250, impulsive buying positively affects fatigue due to internet with a positive rate of 0.395 and impulsive buying anxiety positively with a rate of 0.323. Discussion – It has been observed that most of the data obtained as a result of the analysis support the relevant literature. However, some findings specific to this study, which had not been investigated before, were also reached. Various suggestions have been developed in line with the analysis results of the research.