Sektörel Ar-Ge Harcamalarının Ekonomik Büyüme Üzerine Karşılaştırmalı Etkisi: Kısa ve Uzun Dönemde Türkiye Örneği

Abstract

Ar-Ge'nin büyüme üzerindeki etkisi, ekonomik büyümeyi yönlendirmede bilgi ve teknolojinin rolünü vurgulayan içsel büyüme teorisinin merceğinden anlaşılabilir. Bu teoriye göre, Ar-Ge faaliyetleri yeni bilgi ve teknolojilerin yaratılmasına yol açar, bu da verimliliği artırır ve ekonomik büyümeyi yönlendirir. Sektörel Ar-Ge faaliyetleri ise kamu, firmalar ve yükseköğretim kurumları tarafından üretilen süreçlerdir. Hangi sektörün faaliyetlerinde ne kadar etkili olduğu, uygulanan Ar-Ge politikaları, kaynakların tahsisi ve yaratılan dışsallıklar açısından önemlidir. Bu çalışmanın amacı sektörlere göre yapılan Ar-Ge harcamalarının ekonomik büyüme üzerindeki etkisini karşılaştırmalı olarak analiz etmektir. Çalışmada 1990-2021 yılları arasında Türkiye ekonomisi örneği için ARDL analizi kullanılmıştır. Özellikle her sektör tarafından yapılan Ar-Ge harcamasının bireysel olarak büyüme üzerindeki etkisi araştırılmış ve sektörel Ar-Ge faaliyetlerinin etkileri birbiri ile karşılaştırılmıştır. Bulgular uzun dönemde, kamu ve firmaların Ar-Ge harcamalarının büyüme üzerindeki etkisinin istatistiksel olarak anlamlı ve işaretinin pozitif olduğunu göstermektedir, fakat yükseköğretim kurumlarının Ar-Ge harcamalarının büyüme üzerindeki etkisi istatistiksel olarak anlamsız ve işareti negatif yönlüdür. Kamu ve firmaların Ar-Ge harcamalarının büyüme üzerindeki uzun dönem etkisi karşılaştırıldığında ise kamu Ar-Ge harcamalarında yapılan yüzde bir artışın uzun dönemde büyüme üzerinde yarattığı etkinin (%5), firmaların Ar-Ge harcamalarında yapılan yüzde bir artışın uzun dönemde büyüme üzerinde yarattığı etkiden (%1.5) daha fazla olduğu bulgusuna ulaşılmıştır. Kamu Ar-Ge harcamaları uzun dönemde daha etkilidir. Kısa dönem etkileri incelendiğinde de kamu Ar-Ge harcamalarının birinci gecikmesinde diğer sektörel harcamalarla kıyaslandığında en düşük etkiye sahip olduğu dikkat çekmektedir. İkinci ve üçüncü gecikmesinde etki negatife dönüşmektedir. Aksine firmaların ve yükseköğretim kurumlarının yaptığı Ar-Ge harcamalarının kısa dönemde ekonomiye etkisi yüksektir. Üç gecikme döneminde firmalar ve yükseköğretim kurumları yaptıkları Ar-Ge harcamalarını yenilikçi çıktılara dönüştürebilmektedirler.

The impact of R&D on growth can be understood through the lens of endogenous growth theory, which emphasizes the role of knowledge and technology in driving economic growth. According to this theory, R&D activities lead to the creation of new knowledge and technologies, which increase productivity and drive economic growth. Sectoral R&D activities are the processes produced by the public, private sector and higher education institutions. It is crucial to assess the effectiveness of each sector in its activities, as it informs applied R&D policies, resource allocation, and potential externalities created. The aim of this study was to conduct a comparative analysis of the impact of R&D expenditures made by various sectors on economic growth. In the study, ARDL analysis was used for the example of the Turkish economy between 1990-2021. In particular, the effect of R&D expenditures made by each sector on individual growth was investigated and the effects of sectoral R&D activities were compared with each other. The findings showed that in the long run, the effect of public and firms' R&D expenditures on growth was statistically significant and the sign was positive, but the effect of higher education institutions' R&D expenditures on growth was statistically insignificant and the sign was negative. The comparison of the longterm impact of R&D expenditures by public entities and firms on growth showed that a one percent increase in firms' R&D expenditures had a greater effect on growth in the long term (% 1.5) compared to a one percent increase in public R&D expenditures, which had a lesser effect on growth in the long run (5%). Public R&D expenditures were more effective in the long run. When the short-term effects were analyzed, it was noteworthy that public R&D expenditures had the lowest effect in the first lag compared to other sectoral expenditures. In the second and third lag, the effect turned into negative. On the contrary, R&D expenditures made by companies and higher education institutions had a high impact on the economy in the short run. In three lag periods, companies and higher education institutions can transform their R&D expenditures into innovative outputs.