Obsesif kompulsif belirtilerin ve komorbid patolojik narsisizmin yordanmasında şemalar: Bilişsel kuram çerçevesinde bir inceleme

Abstract

Bu çalışmada, Obsesif Kompülsif Bozukluk (OKB) tanısı olan bireylerden oluşan klinik örneklem (N=31) ve herhangi psikiyatrik tanısı olmayan kontrol grubu (N=133) ile genel olarak obsesyon ve kompülsiyonlar ile altı alt tipinin patolojik narsisizm, erken dönem uyum bozucu şemalar, şemadan kaçınma stilleri ve şemayı telafi stilleri tarafından yordanmasının araştırılması amaçlanmıştır. İlk aşamada, OKB grubu ile kontrol grubu arasındaki, patolojik narsisizm, şemalar, şemadan kaçınma ve şemayı telafi stilleri farklılıkları araştırılmış; ikinci aşamada, OKB grubunda, genel olarak obsesyon ve kompülsiyonların ve 6 alt tipinin, patolojik narsisizm, şemalar, şemadan kaçınma ve şemayı telafi stilleri tarafından yordanması incelenmiş; üçüncü aşamada ise şemaların, patolojik narsisizm obsesyon ve kompülsiyonları yordamasındaki aracılık rolü araştırılmıştır. Bu amaçla, Kişisel Bilgi Formu, Vancouver Obsesif-Kompülsif Ölçeği, Patolojik Narsisizm Envanteri, Young Şema Ölçeği Kısa Form-3, Young-Rygh Kaçınma Ölçeği ve Young Telafi Ölçeği kullanılmıştır. Verilerin değerlendirilmesi için Ki-Kare analizleri ile ANOVA ve MANOVA analizleri, Pearson Korelasyon Analizi, aşamalı hiyerarşik regresyon analizleri ve Sobel Testi kullanılmıştır. OKB tanısı olan bireylerde 14 şema boyutundan, iç içe geçme/bağımlılık, onay arayıcılık, ayrıcalıklılık/yetersiz özdenetim, terk edilme, karamsarlık, kusurluluk, sosyal izolasyon/güvensizlik, başarısızlık, duyguları bastırma, yüksek standartlar, tehditler karşısında dayanıksızlık şemalarının kontrol grubuna göre anlamlı derecede yüksek olduğu bulunmuştur. OKB tanısı olan bireylerde, şemadan kaçınma stillerinden yalnızca psikosomatizm, şemayı telafi stillerinden ise 8 faktörün hepsi kontrol grubuna göre anlamlı derecede yüksek bulunmuştur. OKB tanısı olan bireylerin patolojik narsisizm toplam puanı; patolojik narsisizmin hem büyüklenmecilik hem kırılganlık boyutları ve patolojik narsisizm alt ölçeklerinden yetkili olma öfkesi, koşullara dayalı kendilik saygısı, kendini gizleme, özverili kendini geliştirme, kendini azımsama, grandiyöz fantezi kontrol grubuna göre anlamlı derecede yüksek bulunmuştur. OKB tanısı olan bireylerde, genel olarak obsesyon ve kompülsiyonlar ile "obsesyonlar", "biriktirme", "sadece doğru hissetme" ve "kararsızlık" alt tipleri patolojik narsisizm ve alt ölçekleri tarafından yordanmıştır. Buna karşılık, "bulaşma/kirlenme" ve "kontrol etme" alt tipleri patolojik narsisizm veya alt ölçekleri tarafından yordanmamıştır. Genel olarak obsesyon ve kompülsiyonlar ile "obsesyonlar", "biriktirme", ve "kararsızlık" alt tipleri, patolojik narsisizmin kırılgan boyutu tarafından yordanırken, yalnızca "sadece doğru hissetme" alt tipi büyüklenmeci narsisizm tarafından yordanmıştır. Tehlikeler karşısında dayanıksızlık şeması, patolojik narsisizm toplam puanının "obsesyonlar"ı yordamasında, patolojik narsisizmin kırılgan boyutunun "obsesyonlar"ı yordamasında ve patolojik narsisizmin kendini azımsama alt ölçek puanının "obsesyonlar"ı yordamasında aracı role sahiptir. Terk edilme şeması patolojik narsisizm toplam puanının, "biriktirme" ile ilişkili obsesyon ve kompülsiyonları yordamasında, kırılgan narsisizmin "biriktirme" ile ilişkili obsesyon ve kompülsiyonları yordamasında, patolojik narsisizmin kendini azımsama alt ölçeğinin "biriktirme" ile ilişkili obsesyon ve kompülsiyonları yordamasında, patolojik narsisizmin "kararsızlık" obsesyon ve kompülsiyonlarını yordamasında, kırılgan narsisizmin "kararsızlık" obsesyon ve kompülsiyonlarını yordamasında, patolojik narsisizmin özverili kendini geliştirme alt ölçeğinin "kararsızlık" obsesyon ve kompülsiyonlarını yordamasında aracı role sahiptir. Bulgular, psikopatolojide bilişsel kuram ve şema terapi modeli çerçevesinde değerlendirilmiştir.

The purpose of this study is to examine the prediction of obsessions and compulsions and the six subtypes by pathological narcissim, early maladative schemas, schema avoidance styles and schema compensation styles using a clinical sample (N=31) of patients with Obsessive Compulsive Disorder (OCD), and a control group (N=133). Firstly, the two groups are compared regarding pathological narcissism, schemas, schema avoidance and schema compensation styles. Secondly, the prediction of obsessions and compulsions and the 6 subtypes by pathological narcissism, schemas, schema avoidance and schema compensation styles is examined. Thirdly, mediating role of schemas between pathological narcissism and obsessions and compulsions is explored. For this purpose, Demographic Information Form, Vancouver Obsessive-Compulsive Inventory, Pathological Narcissism Inventory, Young Schema Inventory Short Form-3, Young-Rygh Avoidance Inventory, Young Compensation Inventory were used. In order to analyze the data, Chi-Square, ANOVA, MANOVA, Pearson Correlation, Hierarchical Regression Analyses, and the Sobel Test were employed. As the findings suggest, among the 14 early maladaptive schemas, enmeshment/ dependence, approval-seeking, entitlement/ insufficient self-control, abandonment, pessimism, defectiveness, social isolation/ mistrust, failure, emotional inhibition, unrelenting standards, vulnerability to harm are significantly higher in the OCD group. Among all six avoidance styles, only the psychosomatic symptoms are significantly higher in the OCD group. All 8 compensation styles are significantly higher in the OCD group. Pathological narcissism total score, pathological narcissism grandiosity and vulnerability dimension scores and entitlement range, contingent self-esteem, hiding the self, self-sacrificing self-enhancement, devaluing, grandiose fantasy sub-factors are significantly higher in the OCD group. Pathological narcissism predicts the obsessions and compulsions and "obsessions", "hoarding", "just right", "indecisiveness" subtypes, in patients with OCD. However, "contamination" and "checking" subtypes are not predicted by pathological narcissism or its sub-factors. Obsessions and compulsions in general, and the "obsessions", "hoarding", and "indecisiveness" subtypes are predicted by vulnerable narcissism whereas "just right" subtype is predicted by grandiose narcissism. Vulnerability to harm schema has a mediating role between pathological narcissism total score and "obsessions", vulnerable narcissism and "obsessions", and also devaluing sub-factor of pathological narcissism and "obsessions". Abandonment schema has a mediating role between pathological narcissism total score and "hoarding", vulnerable narcissism and "hoarding", devaluing sub-factor of pathological narcissism and "hoarding", pathological narcissism total score and "indecisiveness", vulnerable narcissism and "indecisiveness", and self-sacrificing self-enhancement sub-factor of pathological narcissism and "indecisiveness". The findings were evaluated within the framework of cognitive theory and schema therapy model in psychopathology.