Alman Çocuk Edebiyatı Örneği ile “Politik Doğruluk” Kavramı

Abstract

Dünyanın küreselleşmesi ile çok kültürlü ve sürekli yeniden şekillenen yaşam biçimlerinin yaygınlaşmasının beraberinde yeni dinamikler getirdiği ve bunların en başta dilimize de yansıdığı yadsınamaz. Politik doğruluk, bu süreç içinde karşımıza çıkan ve genellikle farklı dil, din, kültür ve cinsiyetten kişileri incitmekten kaçınmak amacıyla, özenle kullanılan ifade, düşünce ve uygulamaları tanımlamak amacıyla kullanılan bir terimdir. Dolayısıyla kavramın temel amaçlarından biri sosyal açıdan dezavantajlı olan birey veya gruplar hakkında konuşurken, onları ötekileştirebilecek veya kötü hissettirebilecek ifadeleri kullanmaktan kaçınmak için bir diğer amacı bireyin kendini toplum içinde „farklılığı“ sebebiyle dilsel olarak dışlanmış ve ayrımcılığa uğramış hissetmesini önlemeye yönelik bir farkındalık yaratmaktır. Araştırmada günümüzün bir ihtiyacı olarak karşımıza çıkan „politik doğruluk“ kavramının günümüz Türkiye‘sinin gündeminde ve disiplinler arası tartışmalarda da çoktan yerini aldığı, fakat daha ziyade medya açısından ele alındığı ve henüz çeviribilim açısından pek irdelenmediği görülmüştür. Dolayısıyla bu çalışmanın temel amacı; çoğu zaman belirli bir derecede ideolojik ideallere hizmet eden çocuk edebiyatının dil içi (intralingual) çeviri yoluyla, ön yargıları ve toplumsal eşitsizlikleri nasıl yeniden ürettiğini ya da onları nasıl yıkabileceğini veya en azından bu konu ile ilgili nasıl bir farkındalık yaratabileceğini ortaya koymak ve bu vesile ile çeviri ile politik doğruluk arasındaki ilişkiyi tartışmaktır. Bu amaç doğrultusunda, örnek incelemesi olarak Alman çocuk edebiyatındaki gelişmeler ele alınacak ve çeviri yaparken politik doğruluk açısından uygun olan sözcükleri belirlemeye yardımcı olması açısından Lasswell İletişim Modeli’nin nasıl uygulanabileceğine değinilecektir.

It is undeniable that through the globalization of the world, spread of the constantly reshaped lifestyles has formed new dynamics and these have been primarily reflected on our language. Political Correctness is a term used to describe expressions, thoughts and practices we come across within the above mentioned process and these are often used in order to avoid offending people having different languages, religions, cultures and genders. The literature on political correctness regarding Turkey has shown that the subject has been handled based on the media and haven’t been approached from the point of translation studies. Therefore, the main purpose of this study is to present how the children’s literature, which mostly serves ideological ideals at some point, reproduces the stereotypes, biases and social inequalities through intralingual translation, how it can destroy the mentioned stereotypes, biases and inequalities or at least what kind of awareness it can create and to discuss the relationship between the translation and political correctness. In accordance with this purpose, the developments in the German children’s literature world will be considered as the case study and the importance of this subject will be put forward through these case studies in terms of translation studies. It will be also discussed how the Lasswell Communication Model can be applied to determine the words that are appropriate in terms of Political Correctness while translating.