Dünyada küresel finansal krizden korunma önlemleri ve finansal kriz öngörüsünün modellenmesi

Abstract

Dünyada küresel finansal krizden korunma önlemleri ve finansal kriz öngörüsünün modellenmesinin amaçlandığı çalışmada; finansal krizin tanımına yer verilmiş olup, nasıl tanımlandığı açıklanmış ve krizle ilgili kuramlardan bahsedilmiştir. Finansal kriz nedenlerine değinilerek, finansal kriz türlerine ve kapsamlarına yer verilmiştir. Dünyada yaşanan finansal krizlerden ve Türkiye'de yaşanan krizlerden bahsedilerek krizlerin modelleri ve krizlerin nasıl ortaya çıktığı tarihçe olarak anlatılmıştır. Tarihsel süreç içinde yaşanan ekonomik krizlerden etkilenen ülkelerin aldıkları önlemlerden genel olarak bahsedilirken, Amerika, Avrupa Birliği ülkeleri, Uzak doğu ülkeleri, Benelux ülkeleri ve Türkiye başlıkları altında krizden etkilenen ülkelerin kriz sonrası kayıplarını onarmak için aldıkları önlemler anlatılmıştır. Krizlerin ülkeleri ne şekilde etkilediğinden ve krizden en çok etkilenen ve en az etkilenen ülkelerden bahsedilmiştir. Krizden etkilenen ve daha az etkilenen ülkeler ele alınarak bunlar arasından çok etkilenen ülkeler olarak Amerika, Arjantin, Türkiye ve az etkilenen ülkeler olarak, Almanya ve Çin seçilerek bu ülkeler hakkında bilgi verilmiştir. Çalışmada finansal krizden daha az etkilenmek için küresel çözüm bağlamında neler yapıldı konusu da irdelenmiştir. Çalışmada krizi öngörmek mümkün mü sorusuna cevap aranmış ve bu konuda da araştırmalar yapılmıştır. Kriz öngörü modelleri konusunda yapılan çalışmalar için literatür taraması yapılmış ve özetlenmiştir. Kriz modelleri teknik ve uygulamalı olarak anlatılmıştır. Krizi öngörmek mümkün mü sorusuna yanıt olarak teknik ve uygulamalı kriz öngörü modellerine yer verilmiştir. Kriz öngörü modellerine cevap veren erken uyarı sistemlerinden, ülkelerin kırılganlıkları konusundan ve finansal baskı endeksinden bahsedilmiştir. Seçilmiş ülkeler kırılganlık göstergeleri tabloları üzerinden incelenmiş ve ülkelerin kırılganlığı konusunda yorumlar yapılmıştır. Ülkelerin krizi öngörebilmeleri için bütünsel bir model önerilmiştir. Yine ülkelerin krizi öngörebilmesi için kendi bütünsel (Holistik) modellerini kendi göstergeleri ile saptayarak modeli çalıştırmaları ve krizi öngörmeleri önerilmiştir. Uygulama olarak Türkiye için yıllık veriler kullanılarak holistik model çalışması yapılmış ve ihracatin ithalatı karşılama oranı, dış ticaret dengesi/GSYİH oranı, yurt içi kredi hacmi, sanayi üretim endeksi, bütçe dengesi/GSYİH oranı ve kısa vadeli dış borç stoku/ GSYİH oranı anlamlı bulunmuştur. Holistik model altında farklı göstergeler kriz göstergesi olarak anlamlı bulunarak bu göstergelerin kriz tahmininde kullanılabileceği sonucuna varılmıştır. Ayrıca kırılganlığı etkileyebilecek değişkenlerin tek bir modele indirgenerek test edilmesinin daha doğru olacağı önerisi ile finansal kriz tahmin model çalışması yapılmıştır. Bu çalışma sonucunda ise TL faiz-USD faiz ile M2 Uluslararası Rezerv Oranı kriz göstergesi olarak anlamlı bulunmuş olup, kriz tahmincisi olabilecekleri saptanmış ve beklenti tahmin sonuçları hesaplanmıştır. Bu çalışmada her ülkenin kendi kriz göstergelerini holistik bakış açısı ile saptayıp finansal kriz tahmin model analizine tabi tutup saptayarak kriz öngörüsünde bulunabileceği önerilmektedir.

In the study, which aims to model the global financial crisis protection measures and financial crisis prediction in the world; The definition of the financial crisis is included, how it is defined is explained and the theories related to the crisis are mentioned. The causes of the financial crisis are mentioned and the types and scopes of the financial crisis are included. By talking about the financial crises in the world and the crises in Turkey, the models of the crises and how the crises emerged were explained as history. While the measures taken by the countries affected by the economic crises experienced in the historical process were generally mentioned, the measures taken by the countries affected by the crisis to repair their losses after the crisis were explained under the headings of America, European Union countries, Far East countries, Benelux countries and Turkey. It was mentioned how the crises affected the countries and the countries that were most affected and least affected by the crisis. The countries affected by the crisis and less affected by the crisis were discussed and information was given about these countries by selecting the United States, Argentina, Turkey as the most affected countries and Germany and China as the less affected countries. In the study, what was done in the context of the global solution to be less affected by the financial crisis was also examined. In the study, an answer to the question of whether it is possible to foresee the crisis was sought and researches were conducted on this subject. A literature review was conducted and summarized for the studies on crisis prediction models. Crisis models are explained technically and practically. In response to the question of whether it is possible to predict the crisis, technical and applied crisis prediction models are included. Early warning systems that respond to crisis prediction models, the vulnerability of countries and the financial pressure index were mentioned. Selected countries were examined through the fragility indicators tables and comments were made on the vulnerability of the countries. A holistic model has been proposed for countries to foresee the crisis. Again, in order for countries to foresee the crisis, it is proposed that they should determine their holistic models with their own indicators and run the model and foresee the crisis. In practice, a holistic model study was conducted for Turkey by using annual data and the ratio of exports to imports, foreign trade balance/GDP ratio, domestic credit volume, industrial production index, budget balance/GDP ratio and short-term external debt stock/GDP ratio were found to be significant. Under the holistic model, different indicators were found to be meaningful as crisis indicators and it was concluded that these indicators could be used in crisis forecasting. In addition, a financial crisis forecast model study was conducted with the suggestion that it would be more accurate to test the variables that may affect vulnerability by reducing them to a single model. As a result of this study, TL interest-USD interest rate and M2 International Reserve Ratio were found to be significant as crisis indicators, and it was determined that they could be crisis forecasters and the expectation forecast results were calculated. In this study, it is suggested that each country can make a crisis prediction by detecting its own crisis indicators with a holistic perspective and subjecting them to financial crisis forecasting model analysis.