Kent dönüşümlerinin 1980 sonrası Türk sinemasında temsili: Beyoğlu örneği

Abstract

Bu çalışmada, kentsel mekân ve öteki kavramları çerçevesinde, kent dönüşümlerinin Beyoğlu örneklemi üzerinden sinemada nasıl temsil edildiği incelenmektedir. Türk Sineması için İstanbul gerek doğal fon olarak gerekse toplumsal değişimlerin göstergesi olarak her zaman önemli bir konumda yer almaktadır. Toplumsal dönüşümleri en etkili biçimde yansıtan sanat olma özelliği gösteren sinemada, kentin temsili ise toplumun içerisinde bulunduğu siyasal, kültürel ve ekonomik yapıya göre değişim göstermektedir. Siyasi politikalar sonucunda toplumsal süreçte yaşanan sosyo-ekonomik değişimler, kentsel mekanları da dönüşüme uğratmaktadır. İstanbul'un en eski yerleşim bölgelerinden biri olan Beyoğlu, içerisinde her dönem farklı 'öteki' kimliklerini barındırması ile toplumsal dönüşümün yansımalarını en fazla yaşayan mekân olma özelliği ile karşımıza çıkmaktadır. Bu nedenle tezde araştırılmak üzere Beyoğlu'nun farklı dönemlerini ele alan üç film seçilmiş ve incelenmiştir. Güz Sancısı filmi ile ötekileştirilen gayrimüslimler, Muhsin Bey filmi ile göç ile ortaya çıkan ve elit tabaka tarafından hor görülen arabesk kültür ve Gece, Melek ve Bizim Çocuklar filmi ile toplumsal normlara uymayan travestiler, eşcinseller, hayat kadınları ile toplum tarafından öteki olarak adlandırılan cinsel kimlikler değerlendirilmiştir. Tezde, nitel veri analiz türlerinden biri olan betimsel analiz yöntemi kullanılmıştır. Amaçlı örneklem ile seçilen filmler incelenmiş ve elde edilen veriler önceden belirlenmiş temalara göre özetlenip yorumlanmıştır. Lefebvre ve Harvey'in kente dair görüşleri araştırmanın kuramsal çerçevesini oluşturmakta ve analiz kısmından önce mekan ve öteki kavramları açıklanarak, bu kavramlar çerçevesinde veriler ,temalara uygun şekilde yorumlanmıştır. Sonuç olarak siyasi politikaların toplumsal örgütlenmeye, kültür ve cinsiyet politikalarına ve bu olguların sonucunda yerleşim alanları olan kentsel mekanlara nasıl etki ettiği araştırmanın kapsamını oluşturmaktadır.

In this study, within the framework of the concepts of urban space and other, it is examined how urban transformations are represented in the cinema through the Beyoğlu sample. For Turkish Cinema, Istanbul has always been in an important position both as a natural backdrop and as an indicator of social changes. The representation of the city in the cinema, which is the art that reflects the social transformations in the most effective way, varies according to the political, cultural and economic structure of the society. The socio-economic changes experienced in the social process as a result of political policies also transform urban spaces. Beyoğlu, which is one of the oldest residential areas of Istanbul, is the place that experiences the reflections of social transformation the most, with its different 'other' identities in every period. For this reason, three films dealing with different periods of Beyoğlu were selected and examined for the research. Non-Muslims who are marginalized with the movie Güz Sancısı, arabesque culture that emerged with immigration and despised by the elite with the movie Muhsin Bey, and transvestites, homosexuals, prostitutes who do not comply with social norms with the movie Gece, Melek ve Bizim Çocuk, and identities called the other by the society. In the thesis, descriptive analysis method, which is one of the qualitative data analysis types, was used. The films selected with purposeful sampling were examined and the data obtained were summarized and interpreted according to predetermined themes. Lefebvre and Harvey's views on the city constitute the theoretical framework of the research, and before the analysis part, the concepts of space and other are explained and the data is interpreted in accordance with the themes within the framework of these concepts. As a result, the scope of the research is how political policies affect social organization and urban spaces, which are residential areas.