Kayıt dışı ekonomi ve ekonomik büyüme ilişkisi: Türkiye örneği (1990-2019)

Abstract

Bu çalışanın temel amacı, Türkiye’de son otuz yıla ilişkin kayıt dışı ekonomi büyüklüğünü vergi denetimi yaklaşımıyla tahmin etmek ve gayrı safi yurt içi hasıla verileri ile bu verilerin yıllar içindeki değişimi dikkate alınarak, ekonomik büyüme ve kayıt dışı ekonomi ilişkisinin teorik olarak açıklanmasıdır. Kayıt dışı ekonomi kavramı dünya literatürüne 1950’li yıllarda yer bulmaya başlamasına karşın bu faaliyetler 1970’li yıllara kadar hak ettiği ölçüde incelenememiştir. Resmi makamlar tarafından ölçülmesi zor olan bu faaliyetlerin ülke ekonomilerine kısa vadede katkı sağladığı ancak uzun vadede zararlı etkileri olduğu yönünde ampirik sonuçlara ulaşılmıştır. Kayıt dışı ekonomi devletin bilgisi dışında gerçekleşen faaliyetler olması nedeniyle kesin olarak hesaplanamayan ve belli yaklaşımlarla tahmin edilebilen bir kavramdır. Yapılan tahmin çalışmalarının gerçeğe ne derece yakın olduğu konusunda ise bir veri bulunmamaktadır. Çalışmada, vergi denetimi yaklaşımıyla Türkiye’nin son otuz yıldaki kayıt dışı ekonomi büyüklüğü vergi denetimi yaklaşımı ile tahmin edilerek, gayrı safi yurt içi hasıla verileri ile kayıt dışı ekonomi ve ekonomik büyüme ilişkisi teorik olarak açıklanmaya çalışılmıştır. Devletin bilgisi dışında gerçekleştirilen faaliyetlerin bir sonucu olarak ortaya çıkan kayıt dışı ekonomi tüm dünya ülkelerinde farklı büyüklüklerde varlığını sürdürmektedir. Genel olarak hesaplamada çok sayıda tahmin yöntemi kullanılmasına karşın kayıt dışı ekonominin büyüklüğü ve ülke ekonomisindeki yeri hakkında kesin bir veriye ulaşmak mümkün değildir. Bu nedenle kayıt dışı ekonominin ülkelerin kayıtlı ekonomik büyüme verileri ve vergi kaynaklı hazine gelirlerini aşındırması sonucu ortaya çıkan olumsuz sonuçlar mükellef ve vergi boyutuyla daraltılmış biçimde ele alınarak bu belirsizliklerin azaltılmasına ve kayıt dışı ekonominin önlenmesine yönelik çözüm önerilerine yer verilmiştir.

The main purpose of this employee is to estimate the size of the informal economy for the last thirty years in Turkey with the tax audit approach and to explain the relationship between economic growth and the informal economy theoretically, taking into account the gross domestic product data and the change in these data over the years. Although the concept of the informal economy began to find its place in the world literature in the 1950s, these activities could not be studied to the extent they deserve until the 1970s. Empirical conclusions have been reached that these activities, which are difficult to measure by official authorities, contribute to the economy of the country in the short term, but have harmful effects in the long term. The informal economy is a concept that cannot be calculated precisely and can be estimated with certain approaches, since it is the activities that take place without the knowledge of the state. There is no data on how close the estimation studies are to reality. In the study, the informal economy size of Turkey in the last thirty years has been estimated with the tax audit approach, and the relationship between the gross domestic product data and the informal economy and economic growth has been tried to be explained theoretically. The informal economy, which emerged as a result of activities carried out without the knowledge of the state, continues to exist in different sizes in all countries of the world. In general, although many estimation methods are used in the calculation, it is not possible to reach precise data about the size of the informal economy and its place in the country's economy. For this reason, the negative results of the informal economy's erosion of the registered economic growth data and tax-based treasury revenues of the countries are discussed in a narrow way with the taxpayer and tax dimension, and solution suggestions are given to reduce these uncertainties and to prevent the informal economy.