Otizm spektrum bozukluğu olan çocuğa sahip anneler ile sağlıklı çocukların annelerinin tükenmişlik düzeylerinin ve stresle başa çıkma modellerinin incelenmesi

Abstract

Otizm spektrum bozukluğu, nedeni tam anlamıyla bilinmeyen, farklı alanlarda meydana gelen güçlük ve anormallikler ile oluşum gösteren gelişimsel bir bozukluğudur. Bu tanı ilk defa literatüre Leo Kanner tarafından 1943 yılında kazandırılmıştır. Her otizm spektrum bozukluğu tanısına sahip çocuklar aynı özellikleri göstermemektedir. Derecesine göre farklılık gösterebilmektedir. Otizm spektrum bozukluğuna sahip çocukların anneleri, çocuklarının yaşadıkları sorunlar karşısında nasıl davranacaklarını, sorunların çözümünde hangi yolu izleyeceklerini bilememekte olmaları ve bu sorunların kendi yaşantılarını hangi boyutta etkileyeceklerini öngörememeleri endişeye neden olmaktadır. İstanbul ilinde özel eğitim ve rehabilitasyon merkezlerinde eğitim alan ve uygulama okullarında eğitim gören otizm spektrum bozukluğu tanısı almış 2-16 yaş arasında çocukların anneleri ile normal gelişim gösteren çocukların annelerinin tükenmişlik seviyelerinin incelenmesi amaçlanmaktadır. Araştırma kapsamında, İstanbul ilinde yaşayan otizm spektrum bozukluğu tanısı konmuş çocuk ve sağlıklı çocuğa sahip anneler ile 141 kişiye yüz yüze görüşme tekniği ile online ortama dayalı anket uygulanmıştır. Veri toplama işlemi; Annelerin yaşadığı tükenmişliği ölçmek Maslach ve Jackson (1981) tarafından geliştirilen Maslach Tükenmişlik Ölçeği (Maslach Burnout İnventory) ve Stres belirtilerini ölçmek için; DasGupta (1992; akt. Hovardaoğlu,1997) tarafından stres belirtilerini saptamak amacıyla geliştirilen belirti listesinin Türkçe formu ve araştırmacının hazırlamış olduğu Demografik Bilgi Formu kullanılarak gerçekleştirilmiştir.

Autism spectrum disorder is a developmental disorder whose cause is not fully known and is caused by difficulties and abnormalities occurring in different areas. Children with a diagnosis of autism spectrum disorder may not show the same features. It may differ according to the degree. This diagnosis was first introduced to the literature by Leo Kanner in 1943. The mothers of children with autism spectrum disorders do not know how their children will behave in the face of the problems they face, and how they cannot predict the extent to which these problems affect their lives. It is aimed to examine the burnout levels of mothers of children diagnosed with ASD disorder in Istanbul province and mothers of children with a diagnosis of ASD disorder. Within the scope of the study, a face-to-face interview technique was applied to 141 persons who were diagnosed with ASD disorder and living in Istanbul, who have healthy children. The data were collected using the Maslach Burnout Inventory, developed by Maslach and Jackson (1981), to measure the burnout experienced by mothers, and the Turkish form of the symptom list developed by DasGupta (1992; cited in Hovardaoğlu, 1997) intended to detect stress symptoms as well as the Demographic Information Form prepared by the researcher. Among the findings obtained within the scope of the study, it is noteworthy that participants with children with autism spectrum disorder had higher emotional burnout scores and these participants were more exhausted than other participants. It was concluded that mothers of children with ASD disorder experienced more burnout, but children who were not diagnosed with ASD disorder coped better with stress than their mothers.