Türkiye’de 2008-2018 Yılları Arasında Model ve Kuram Kullanılmış Hemşirelik Araştırmaları: Sistematik İnceleme

Abstract

Amaç: Hemşirelik model ve kuramları, araştırma ve bakım uygulamaları gibi sürekli gelişmekte olan temel hemşirelik ögelerinin gelişimine katkı sağlamaktadır. Bu araştırma, model ve kuram kullanılarak yapılmış hemşirelik araştırmalarının sistematik olarak incelenmesi amacıyla yapılmıştır.

Yöntem: Tanımlayıcı olarak yapılan çalışmanın evrenini Yüksek Öğretim Kurumu Ulusal Tez Merkezi, PubMed ve Dergipark veritabanlarında 2008-2018 yılları arasında yayınlanan hemşirelik model ve kuramlarının kullanıldığı çalışmalar oluşturmuş, dâhil edilme ve dışlanma kriterlerinin uygulanmasının ardından örnekleme ulaşılmıştır (n=121). Araştırma verileri SPSS 22.0 istatistik programı kullanılarak analiz edilmiş, bulgular sayı ve yüzdeler halinde sunulmuştur. Araştırmanın verilerine ulaşım tarihi 11.11.2018’dir.

Bulgular: Örneklemi oluşturan model ve kuram temelli çalışmaların %95,0’inin devlet üniversitelerinde yapıldığı, %82,6’sının doktora tezi olduğu, %74,4’ünün yarı deneysel ve deneysel çalışmalardan oluştuğu, çalışmalarda %44,6 ile en çok hastaların örneklem olarak seçildiği, halk sağlığı hemşireliği araştırmalarının %21,5 ile en fazla model ve kuram kullanan araştırmalar olduğu ve incelenen çalışmalarda en çok Roy’un Adaptasyon Modelinin kullanıldığı belirlenmiştir.

Sonuç: Türkiye’de model ve kuram kullanımının giderek artmakta olduğu ancak uluslararası çalışmalar ile kıyaslandığında henüz istenilen seviyeye gelemediği belirlenmiştir. Bu doğrultuda model ve kuram temelli araştırmaların desteklenmesi önerilmektedir.

Aim: Nursing models and theories contribute to the development of basic nursing elements which are constantly developing such as research and care applications. This research was carried out with the aim of systematic examination of the model and theory-based nursing researches in Turkey.

Method: The universe of this study, which was conducted as descriptive, was formed by the studies that used nursing models and theories published between 2008-2018 in National Thesis Center, PubMed and Dergipark databases. After the application of inclusion and exclusion criteria to the universe, sampling was achieved (n=121). The data were analyzed by using SPSS 22.0 statistical program and the findings were presented in numbers and percentages. The date of the collecting data is 11.11.2018.

Results: It was determined that 95.0% of the studies based on the model and theory constituting the sample were conducted in public universities, 82,6% were doctoral thesis, 74,4% were composed of semi-experimental and experimental studies, the most sample of patients with 44,6%. It was also determined that 21,5% of the public health nursing researches were used model and theory and Roy's Adaptation Model.

Conclusion: It is determined that model and theory-based nursing researches are increasing in Turkey in recent years. However, it has been also determined that it has not reached the desired level yet compared to international studies. It is recommended to support model and theory-based research.