Küresel Krizin Dış Ticaret Sermaye Şirketlerinin İşletme Performansına Etkisi: Dinamik Panel Veri Analizi

Abstract

Geçmişten günümüze var olan krizler artık küresel ölçekte yaşanmaktadır. Bu krizler işletmelerin iç ve dış ticaretini etkilemekte, tüm dünyada birçok işletmenin kapanmasına hatta ülkelerin iflasına kadar varan olumsuz durumlara yol açmaktadır. Küresel krizden özellikle dış ticaret olumsuz etkilenmekte ve bu da cari açığı artırıcı bir etki yapmaktadır. Dolayısıyla işletmelerin üretmeye ve ihracat yapmaya yönlendirilmesi gerekmektedir. Bu noktada, ülkemizde ihracatı teşvik kapsamında oluşturulan Dış Ticaret Sermaye Şirketleri modeli önem arz etmektedir. Çalışmada, küresel ekonomik kriz sürecinde Dış Ticaret Sermaye Şirketlerinin işletme performansının hangi değişkenlerden, ne yönde ve ne ölçüde etkilendiğinin tespit edilmesi amaçlanmıştır. Çalışma üç bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde; kriz, kriz yönetimi, ekonomik krizler ve 2008 küresel krizi incelenmiştir. İkinci bölümde; Türkiye'deki Dış Ticaret Sermaye Şirketlerinin kapsamı, sorumlulukları, avantajları, işlevleri, gelişimi açıklanmış ve yılllara göre Türkiye ihracatı içindeki payı araştırılmıştır. Üçüncü bölümde; Borsa İstanbul'da 2005:1 ve 2017:2 yılları arasında kesintisiz işlem gören 12 adet Dış Ticaret Sermaye Şirketi üzerinde gerçekleştirilen dinamik panel veri analizlerine ilişkin açıklama ve sonuçlara yer verilmiştir. Araştırmada performans göstergesi olarak aktif kârlılığı, bağımsız değişken olarak ise işletmelere ait bazı finansal oranlar ve GSYH büyüme hızı kullanılmıştır. Küresel kriz, kukla değişkenle modele dahil edilmiştir. Tüm değişkenler için 12 işletmenin 50 çeyrek dönemini kapsayan toplam 600 gözlemi içeren panel veri seti oluşturulmuştur. Modellerin tahmininde Arellano-Bond GMM tahmincisi kullanılmıştır. Yapılan analizlerde, kriz ve büyüme hızı arasında yoğun negatif korelasyonun olduğu belirlenmiş ve krizin GSYH büyüme hızı üzerinden işletmelerin aktif kârlılığını negatif yönde etkilediği, ancak etki derecesinin az olduğu sonucuna varılmıştır. Anahtar Kelimeler: Dış Ticaret Sermaye Şirketleri, Dinamik Panel Veri Analizi, Finansal Yönetim, İşletme Performansı, Kriz Yönetimi, Küresel Ekonomik Kriz, Uluslararası Ticaret

The crises that exist from the past to the present day are now on the global scale. These crises affect the internal and external trade of companies and cause negative impacts all over the world, including the closure of many companies and even the bankruptcy of countries. Especially foreign trade is being negatively affected from the global crisis and this has an effect of increasing the current deficit. Therefore, companies need to be directed at producing and exporting. At this point, the model of Foreign Trade Capital Companies, which is established in order to encourage exports in our country, is important. In the study, it is aimed to determine which variables affect the firm performance of Foreign Trade Capital Companies during the global economic crisis and to determine the direction and level of this effect. The study consists of three parts. In the first chapter crisis, crisis management, economic crises and the 2008 global crisis were examined. In the second chapter the scope, responsibilities, advantages, functions and development of Foreign Trade Capital Companies in Turkey are explained and the share in Turkey's exports of them by years were investigated. In the third chapter explanations and results of the dynamic panel data analysis carried out on the 12 Foreign Trade Capital Companies which are traded uninterrupted between 2005:1 and 2017:2 years in Istanbul Exchange were included. In the analysis, asset profitability was used as a performance indicator and some financial ratios of the companies and GDP growth rate were used as independent variables. The global crisis has been included in the model by dummy variable. A panel data set consisting of 600 observations covering 50 quarters of 12 companies for all variables was created. The Arellano-Bond GMM estimator was used to predict models. In the analyses, it was determined that there is an intense negative correlation between the crisis and the growth rate, and the crisis affects the asset profitability of the companies in the negative direction through the GDP growth rate, but the effect level is low. Keywords: Business Performance, Crisis Management, Dynamic Panel Data Analysis, Financial Management, Foreign Trade Capital Companies, Global Economic Crisis, International Trade