Voleybol hakemlerinin öz yeterlik düzeyleri ve karar verme becerilerinin incelenmesi

Abstract

Sportif müsabakaların adil oyun çerçevesinde skor ve gidişatında büyük etkisi olduğuna inanılan hakemlerin fizyolojik ve psikolojik durumlarının yanı sıra kural bilgisi ve tecrübelerinin de verdikleri kararlar üzerindeki etkisi büyük önem taşımaktadır. Bu kapsamda çalışmamızda, müsabakanın yürütülmesinde vazgeçilmez bir unsur olan voleybol hakemlerinin öz yeterlik düzeyleri ve karar verme becerileri arasındaki ilişkilerin incelenmesi amaçlanmıştır. Çalışmaya 2017/2018 voleybol sezonunda faal olan çeşitli klasman (A, B, C ve KD) ve seviyede (aday, il, ulusal ve uluslararası), 106 erkek, 82 kadın olmak üzere toplam 188 voleybol hakemi katılmıştır. Çalışmaya katılan hakemlere Kişisel Bilgi Formu, Hakem Öz Yeterlik Ölçeği, Genel Öz Yeterlik Ölçeği ve Melbourne Karar Verme Ölçeği uygulanmıştır. Araştırma kapsamında toplanan anket verileri SPSS for Windows 23.0 paket programına aktarılarak değerlendirilmiştir. Ölçekler arasındaki ilişkiler Spearman korelasyon analizi ile, gruplar arası farklılık incelemesini içeren araştırma sorularında ise iki grup arasındaki farklar Mann-Whitney U testi, ikiden fazla grup arasındaki farklar ise Kruskal Wallis-H testi ile irdelenmiştir. Analiz sonuçları %95 güven aralığında değerlendirildi ve “p<0.05” değeri istatistiksel olarak anlamlı farklılık kabul edildi. Hakemlerin öz yeterlik seviyeleri ve dikkatli karar verme stili arasında %95 güven düzeyinde anlamlı ve pozitif bir korelasyon ilişkisi tespit edildi. (r=0.210) Hakemlerin öz yeterliliği artıkça dikkatli karar verme eğilimi de artmakta, kaçıngan, erteleyici ve panik karar verme eğilimi azalmaktadır. (p<0.05) Hakemlik klasmanı ve hakemlik yılı arttıkça, karar vermede özsaygı ve dikkatli karar verme stillerinde pozitif yönde, kaçıngan, erteleyici ve panik karar verme stillerinde negatif yönde ilişki olduğu tespit edilmiştir. 1-5 yıl arasında mesleki tecrübeye sahip hakemlerin; 6-10 yıl ve 16 yıl ve üzeri hakemlik tecrübesine sahip hakemlerden anlamlı oranda hakem öz yeterliliği, oyun bilgisi ve karar verme alt boyutundan daha düşük, kaçıngan ve panik karar verme stillerinde daha yüksek düzeyde oldukları tespit edilmiştir. (p<0.05) Aday hakemlerin ulusal ve uluslararası seviyedeki hakemlerden daha yüksek kaçıngan karar verme eğiliminde oldukları, ayrıca il, ulusal ve uluslararası seviyedeki hakemlerden daha yüksek panik karar verme eğiliminde oldukları tespit edilmiştir. (p<0.05) Daha önce voleybol oynayan hakemlerin, oynamayanlara oranla fiziksel yeterlilik öz yeterliliği bakımından daha yüksek düzeyde olduğu tespit edilmiştir. (p<0.05) Sonuç olarak elde edilen bulgular voleybol hakemlerinin öz yeterlikleri ve öz güvenleri, doğru ve yerinde karar vermelerinde önemlilik arz ettiği bu nedenle öz yeterlik ve öz güven düzeylerinin geliştirilmeleri için erken yaşlarda hakemlik eğitime başlanması, hakemliğin üniversitelerde ders olarak okutulması, hakemlere uygulamaya dönük eğitimlerin arttırılması gerektiği kanaatine varılmıştır.

For Referces who are believed to have big imparet on scores and the process of the matches in fair play frames ,physical and psychological states have very important effects to make decisions as well as their knowledge of rules of the games and experiences. In this context in our research, we aimed to analyse the self sufficeney level and deciding ability of volleyball referees who are indispencible elements to start the game according to the rules and gaming process. In our research we included 106 male , 82 female and in total 188 referees who are still actıve in 2017/2018 volleyball season from different divisions (A,B,C and KD) and level capprentice, province, natiomal and international. Personal information form self sufficieney scale for refereas, general self sufficiency scale and Melbourne decision making scale have been applied to the referees whom we have included in our research. In the context of our research, the date gathered have been transferred to SPSS for Windows packate programme and evalvated by this way. The relationships between the scales have been studied spearman corelatıon,the research guestion which includes the Differences between groups and tho groups have been studied mann –whitney U test, the differences between the groups which are more than two have bean studied Kruskal Wallis-H test.The results of the analyse have been evaluated between 95% confidence interval and p< 0,05 valve have been accepted as meoningful difference statistically. A meaningful and positive corelation has been spotted between referees selfsufficiency level and accurate decision style on 95% confidence level.(r=0.210) As the level of self sufficiency of referees increases, the tendency of accurate decision increases, avoidant, dilatory and panicked decision making tendeney decreases, though. As the referee ranking and referce years increase, a positive relation has been confirmed on selfesteam on decision making and accurate decision making styles but a negative relation has been confirmed on avoidant, dilatory and panicked decision making. Referees who have 1-5 year experience have been confimed that they have meaningfully less referee self sufficrency, knowledge of game and subdimension of decision making than the refereas who have 6-10 years experience or 16 years or more (p<0.05). Apperntice referees tend to give more avoidant decisions than the referees who are national or international levels. Besides this. Apprentice referees tend to give more panicked decisions than provincal, national or international level referees (p<0.005). A statistically meaning ful difference hasn’t been found between the referees from different branches or actives and inactive referees about referee self sufficiency and subdimen tions (p<0.05). Make referees have been confirmed that they have higher self sufficiony about decision making,knowledge of game and referees self suficiency than female referees (p <0.005). All in all, findings gathered have importance on referees self sufficiency and selfconfidence and right and accurate decision making so we have reached the conclusion that starting the referee education at early ages, teaching referees at universities and increasing the tendency of working in the field as a referee are important to improve referees self –sufficiency and self confidence.