Geçmişten günümüze tamamlayıcı ve alternatif tıbba yönelik tutumlar

Abstract

Geleneksel ve Tamamlayıcı Tıp (GETAT) modern tıp uygulamalarında olduğu gibi bilimsel yöntemlerle kanıtlanma amacı olmayan, kültürel farklılıklara ve inançlara göre farklılık gösteren çeşitli yöntem ve uygulamaları içerisinde bulunduran tecrübe bilgi ve maharete dayanan toplumun geneli tarafından benimsenip uygulanan tedavi yöntemleridir. GETAT yöntemlerinin uygulandığı Darüşşifaların Anadolu'daki tarihi yapılanması Selçuklular zamanında başlayıp Osmanlı İmparatorluğu döneminde de büyüyüp gelişmiştir. Osmanlı İmparatorluğu döneminde birçok hastane ve bu hastanelere bağlı eczane, cüzzamhane ve tımarhane kurulmuştur. Selçuklu döneminde hekimlik bilimi olan, tıp en şaşalı dönemini yaşamıştır. Selçuklularda hastanelere ve bunların yanında eczane, cüzamhane, tımarhane, tıp medresesi, ılıca, kaplıca, hamam gibi hastaneyi destekleyen yapılara da ayrıca önem vermişlerdir. Darüşşifalar terimi işlevsel olarak bugünkü hastanelere karşılık gelen sağlık hizmeti veren kurumlardır. Buralarda halka ve halktan olmayan ihtiyaç sahiplerini tedavi edici sağlık hizmeti sunulmaktadır. Darüşşifa ismi dışında "şifahane, maristan, bimaristan, darülsıha, darülafiye, darültıp" isimleri de ayrıca kullanılmaktadır. Bu kullanılan isimler darüşşifalara karşılık gelen yapılardır. Bu kurumlar kamu ve vakıf sağlık hizmet birimidir, temeli vakıflara dayanan halk ve hanedan hayır kuruluşlarıdır. Darüşşifalar tedavi edici ve koruyucu hekimlik hizmetlerinin yanı sıra tıp eğitimi de veren kurumlardır. Buradaki eğitim usta-çırak ilişkisi şeklinde öğrenci yetiştiren bir eğitim kurumlarıdır. Burada eğitim görenler hocasından "icazet" (diploma, mesleki belge) almaktadırlar. Fatih Sultan Mehmet döneminde darüşşifa ve tıp akademilerinin fonksiyonları çok üst düzeyde gelişmiştir. Özellikle bu dönemde hastaneler de tıbbi tartışmalar ve fikir alış verişleri yapılmıştır. Fatih döneminde de halk ücretsiz tedavi edilmiş ve hiçbir karşılık beklemeden ihtiyacı olan halka ilaç dağıtılmıştır. Selçuklu ve Osmanlı dönemlerinde temizliğe çok önem verildiğini hastanelerin yanındaki hamamlardan anlıyoruz. Fethettikleri yerlere yaptıkları müesseselerin başında gelenler hastane, hamam, çeşmedir. Bu yapılar vakfa ait olduğundan ihtiyaç sahibi olsun olmasın halk parasız faydalanır.

Traditional and Complementary Medicine (T&CM) are methods that are not intended to be proven by scientific methods like modern medicine practices and are adopted and applied by the general public based on experience, knowledge, and skill, which include various methods and practices that differ according to cultural differences and beliefs. The historical structuring of Darüşşifas in Anatolia, where T&CM methods are applied, started during the Seljuk period, and grew and developed during the Ottoman Empire. During the Ottoman Empire, many hospitals and pharmacies, leprosaria and asylums were established. During the Seljuk period, the science of medicine experienced its most spectacular period. The Seljuks also attached importance to hospitals and the structures supporting the hospitals such as pharmacies, leprosaria, asylums, medical madrasahs, thermal springs, hot springs and baths. Darüşşifas were institutions providing health services that functionally correspond to today's hospitals. In these places, therapeutic health services were provided to the local and non-local people in need. Apart from the name darüşşifa, the names "şifahane, maristan, bimaristan, darülsıha, darülafiye, darültıp" are also used. These names functionally correspond to darüşşifa. These institutions were public and foundation health service units, public and dynastic charitable organisations based on foundations. Darüşşifas were institutions that provide medical education as well as curative and preventive medicine services. The education here was an institution that trains students in the form of master-apprentice relationship. Those who received education here received "icazet" (diploma, professional document) from their teacher. During the reign of Sultan Mehmet, the Conqueror, the functions of darüşşifa and medical academies developed at a very high level. Especially in this period, medical discussions were held in hospitals. During the reign of Fatih, the public was treated free of charge and medicines were distributed to the people in need without expecting anything in return. We understand from the baths next to the hospitals that cleanliness was very important during the Seljuk and Ottoman periods. Hospitals, baths and fountains were among the most important institutions they built in the places they conquered. Since these structures belonged to the foundation, the public could use them free of charge whether they are in need or not.