Okul çağında sağlıklı çocuğu olan annelerle okul çağında otizm spektrum bozukluğu ve mental retardasyon tanısı almış çocuğu olan annelerin ebeveyn yeterlilik, algılanan sosyal destek ve ebeveyn tükenmişlik düzeylerinin incelenmesi

Abstract

Bu çalışma okul çağında sağlıklı çocuğu olan annelerle otizm spektrum bozukluğu ve mental retardasyon tanısı almış çocuğu olan annelerin ebeveyn yeterlilik, algılanan sosyal destek ve tükenmişlik durumları arasındaki ilişkiyi incelemeyi amaçlamaktadır. Araştırma 93'ü otizm spektrum bozukluğu, 79'u mental retardasyon tanısı almış, 212'si sağlıklı çocuk annesi olmak üzere toplam 384 annenin katılımı ile gerçekleştirilmiştir. Araştırmada kolayda örnekleme yöntemi kullanılmış olup araştırmaya katılan kişilerin seçimi bu yöntemle gerçekleştirilmiştir. Veriler Sosyodemografik Bilgi Formu, Ebeveyn Yeterlilik Ölçeği (EYÖ), Yenilenmiş Anne-Baba Sosyal Destek Ölçeği (YASDÖ) ve Anne-Baba Tükenmişlik Ölçeği (ATÖ) ile toplanmıştır. Araştırmanın bulgularına göre; otizmli çocukların annelerinin ebeveyn yeterlilik ve tükenmişlik düzeyleri arasında düşük seviyede negatif ilişki saptanmıştır (r=-,268, p<0.01). Otizmli (r=-,456, p<0.01), mental retardasyonlu (r=-,405, p<0.01) ve sağlıklı çocuk (r=-,473, p<0.01) annelerinin algılanan sosyal destek ve tükenmişlik puanları arasında orta seviyede negatif ilişki saptanmıştır. Otizmli (r=,036, p>0.05) ve mental retardasyonlu (r=-,059, p>0.05) çocukların annelerinin ebeveyn yeterlilik ve algılanan sosyal destek düzeyleri arasında ilişki bulunmamaktadır. Özel gereksinimli çocukların annelerinde ebeveyn yeterlilik ve algılanan sosyal destek düzeyleri tükenmişlik düzeylerini negatif yönde anlamlı olarak yordamaktadır (R2=,224, p<0.000). Sağlıklı çocukların annelerinde algılanan sosyal destek düzeyleri tükenmişlik düzeylerini negatif yönde anlamlı olarak yordamaktadır (R2=,239, p<0.000). Otizmli çocukların ebeveynlerinin yeterlilik düzeyleri mental retardasyonlu çocukların ebeveynlerinden yüksektir (p<0.05). Otizm ve mental retardasyon tanılı çocuğu olan annelerin tükenmişlik düzeyleri sağlıklı çocuğu olan annelerden yüksektir (p<0.05). Otizmli, mental retardasyonlu ve sağlıklı çocuk annelerinin algılanan sosyal destek düzeyleri arasında anlamlı bir fark bulunmamaktadır (p>0.05). Özel gereksinimli çocuk annelerinde bir işte çalışan annelerin çalışmayanlara göre sosyal destek düzeyleri yüksek iken tükenmişlik düzeyleri düşüktür (p<0.05).

The aim of this study, it is to examine the relationship between parental self-effiacy, perceived social support and burnout of mothers with healthy children at school age and mothers with children diagnosed with autism spectrum disorder and mental retardation at school age. Mothers of 93 autism spectrum disorder, 79 mental retardation, 212 healthy children participated in the study. The research was carried out with 384 mothers. Convenience sampling method was used in the research and the selection of the people participating in the research was carried out with this method. Sociodemographic Data Form, Parental Self-efficacy Scale for Parents of Children with Autism (PSES), Revized Parental Social Support Scale (RPSSS), and Parents Burnout Scale (PBS) were used in the study. There is a low negative relationship between parental self-efficacy and burnout levels in mothers of children with autism (r=-,268, p<0.01). There is a moderately negative relationship between perceived social support and burnout scores of mothers of children with autism (r=-,456, p<0.01), mental retardation (r=-,405, p<0.01) and healthy (r=-,473, p<0.01) children. There is no relationship between parental self-efficacy and perceived social support levels of mothers of children with autism (r=,036, p>0.05) and mental retardation (r=-,059, p>0.05). Parental efficacy and perceived social support levels in mothers of children with special needs predict burnout levels negatively and significantly (R2=,224, p<0.000). Perceived social support levels in mothers of healthy children predict burnout levels negatively and significantly (R2=,239, p<0.000. The self-efficacy levels of parents with children with autism are higher than those of parents with children with mental retardation (p<0.05). The burnout levels of mothers with a child with a diagnosis of autism and mental retardation are higher than mothers with healthy children (p<0.05). There is no significant difference between the perceived social support levels of mothers of children with autism, mental retardation and healthy children (p>0.05). Among mothers of children with special needs, working mothers have higher social support levels and lower burnout levels compared to non-working mothers (p<0.05).