Kariyer yönetim sistemi uygulamalarının örgütsel bağlılığa etkisinde psikolojik sahiplenmenin aracılık rolü: Havacılık sektöründe bir araştırma

Abstract

Yüksek güvenilirliğe sahip kuruluşlardan (High Relaibility Organization - HRO) olan havacılık kuruluşlarında örgütsel bağlılık çok büyük önem arz etmektedir. Muazzam karmaşıklığa ve yüksek riske rağmen görevlerini başarıyla tamamlamak zorunda olan HRO'larda başarının en önemli unsurlarından biri de insandır. Beşeri sermaye sadece başarının değil aynı zamanda da başarısızlığın ve yaşanabilecek felaketlerin de kaynağıdır. Bu aradaki farkı belirleyen de sadece çalışanların mizaçları, yetkinlikleri değildir, bunların yanı sıra çalıştıkları kurumların hayata geçirmiş olduğu insan kaynakları uygulamalarıdır. Bu uygulamalar doğru bir şekilde hayata geçirildiği taktirde çalışanların örgüt ile bütünleşmesini, örgüte bağlanmasını ve örgütü sahiplenmesini sağlar. Bu uygulamalardan biri de kariyer yönetim sistemi uygulamalarıdır. Kariyer yönetimi, örgütün mevcutta ve gelecekte duyabileceği ihtiyaçlarının belirlenip, bu ihtiyaçların karşılanmasına yönelik olarak sahip olduğu insan kaynağının kariyer gelişimlerini planlaması, gerçekleştirmesi ve aynı zamanda da çalışanlarının hiyerarşik kademelerindeki ilerleme süreçlerinin takip edilerek yönetilmesi olarak ifade edilebilir. Bu bağlamda kariyer yönetimi, insan kaynakları planlaması, insan kaynakları temin ve seçimi, performans yönetimi sistemi, eğitim ve geliştirme gibi diğer insan kaynakları uygulama ve fonksiyonlarıyla ile etkileşim içerisinde olmak zorundadır. Bu çalışmanın amacı da Kariyer Yönetim Sistemi Uygulamalarının Örgütsel Bağlılığa Etkisini ve bu etkide Psikolojik Sahiplenmenin Aracılık Rolünün havacılık sektörü özelinde tespit etmektir. Bu amaç doğrultusunda araştırma tasarlanmış ve uygulanmıştır. Araştırmanın örneklemini kolayda örneklem yönetimi ve anket tekniği ile ulaşılan 253 havacılık sektörü çalışanı oluşturmaktadır. Toplanan veriler Kısmi En Küçük Kareler Yapısal Eşitlik Modeli (Partial Least Square Structural Equation Modelling PLS-SEM) yönetim ile SmartPLS 3.2.9. istatistiki paket program kullanılarak analizlere tabi tutulmuş, yol katsayıları ve anlamlılık düzeyleri dikkate alınarak sonuçlar yorumlanmıştır. Analiz sonuçları göstermektedir ki Kariyer Geliştirme hem Davranışsal Bağlılık hem de Tutumsal Bağlılığı anlamlı ve olumlu yönde etkilemektedir. Benzer şekilde Kariyer Yönetiminin de hem Davranışsal Bağlılığı hem de Tutumsal Bağlılığı anlamlı ve olumlu etkilemektedir. Buna karşın, Kariyer Planlamanın ne Davranışsal ne de Tutumsal Bağlılık üzerinde istatistiki düzeyde anlamlı bir etkisi görülmemektedir. Yine analiz sonuçları göstermektedir ki Kariyer Gelişimin Davranışsal Bağlılık üzerine olan etkisinde hem Duygusal hem de İş Temelli Psikolojik Sahiplenmenin tam aracılık rolü vardır. Buna ek olarak Kariyer Gelişiminin Tutumsal Bağlılık üzerine olan etkisinde hem Duygusal hem de İş Temelli Psikolojik Sahiplenmenin kısmi aracılık rolü vardır. Duygusal Sahiplenmenin Kariyer Yönetiminin Davranışsal Bağlılık üzerine olan etkisinde kısmî, Tutumsal Bağlılık üzerine olan etkisinde ise tam aracılık rolü üstlendiği tespit edilmiştir. İş Temelli Sahiplenmenin ise herhangi bir aracılık rolü tespit edilememiştir. Kariyer Planlamanın ise ne Davranışsal ne de Tutumsal Bağlılık üzerinde herhangi bir etkisi tespit edilememiş olduğundan, Psikolojik Sahiplenmenin aracılık rolü görülememiştir.

Organizational commitment is essential in aviation organizations as in all high-reliability organizations (HRO). Despite the enormous complexity and high risk, the human capital is one of the most critical factors of success in HROs to complete their mission successfully. The human factor is the source of not only success but also failure and possible disasters. What determines the difference is the temperament and competencies of the employees and the human resources practices implemented by the institutions they work for. If these practices are implemented correctly, they enable the employees to integrate with the organization, be committed to work and the organization, and develop psychological ownership of the organization. One of these applications is the adoption of career management systems. A career management system can be defined as assessing the current and future needs of the organization, planning and realizing the career development of the human resources it has to meet these needs, and at the same time monitoring the progress processes of its employees at hierarchical levels. In this context, it has to interact with other human resources practices and functions such as career management, human resources planning, procurement and selection, performance management system, training, and development. This study aims to determine the Effect of Career Management System Applications on Organizational Commitment and the Mediation Role of Psychological Ownership in the aviation sector. For this purpose, the research was designed and implemented. The research sample consists of 253 aviation industry employees. The convenient sampling technique was adopted, and the survey technique was used to collect the data from the participants. The collected data collected was analyzed by Partial Least Square Structural Equation Modeling PLS-SEM technique with SmartPLS 3.2.9. statistical package software and the results were interpreted considering the path coefficients and significance levels. The results of the analysis show that Career Development affects both Behavioral Commitment and Attitudinal Commitment significantly and positively. Similarly, Career Management has a significant and positive effect on both Behavioral Commitment and Attitudinal Commitment. On the other hand, there is no statistically significant effect of Career Planning on Behavioral or Attitudinal Commitment. Furthermore, the analysis results show that both Emotional and Job-Based Psychological Ownership have a fully mediating role in the effect of Career Development on Behavioral Commitment. Moreover, both Emotional and Job-Based Psychological Ownership have a partial mediating role in the effect of Career Development on Attitudinal Commitment. It has been determined that Emotional Ownership plays a partial mediating role in the effect of Career Management on Behavioral Commitment and a full mediator in effect on Attitudinal Commitment. No mediating role of Business-Based Ownership has been determined. As no effect of Career Planning on Behavioral or Attitudinal Commitment was detected, the mediating role of Psychological Ownership could not be observed.