İstanbul Gelişim Üniversitesi İİSBF SosyoCom: Aylık Etkinlik ve Haber Bülteni (Sayı: 24, Aralık 2022)

Abstract

SÜRÜ DAVRANIŞI

Son yıllarda artan küreselleşmeyle birlikte uluslararası boyutta finansal ilişkilerin artması, piyasa katılımcılarının davranışlarının daha yakından izlenmesi gerekliliğini doğurmuştur. Hem Covid-19 salgını hem de geçmiş küresel kriz deneyimlerinde görüldüğü üzere, reel ve finansal piyasalarda ortaya çıkan beklenmedik negatif gelişmelerin ekonomilere yüklediği ağır yükler, yatırımcıların geleceğe yönelik beklentilerinin yönünü belirlemektedir. Bu süreç içinde belirsizliğin artması ve piyasa güveninin azalması nedeniyle piyasa katılımcılarının karar mekanizmalarının nasıl şekilleneceği ve bu kararların finansal piyasalara ne şekilde yansıyacağı önem kazanmaktadır.

Kriz dönemlerinde artan belirsizlik ortamı, yatırımcıların davranışlarındaki potansiyel değişimlerin belirlenmesinde kritik rol oynamaktadır. Böyle dönemlerde yatırımcıların finansal varlıklarının getirileri hakkında endişeleri artmakta ve yatırım kararlarını alırken diğer piyasa katılımcılarının davranışlarını taklit etme eğilimi ortaya çıkmaktadır. Yatırımcının finansal varlığa ilişkin mevcut bilgisine güvenmeyip diğer yatırımcıların kararlarıyla uyumlu hareket etme tercihi ise “sürü davranışı” olgusunu gündeme getirmektedir.

Piyasalara ilişkin belirsizliğin artması ve güvenin azalması sonucunda piyasa katılımcılarının rasyonellikten uzaklaşması, piyasada anomali riskini arttırmaktadır. Diğer bir ifadeyle, ekonomilerde yaşanan şokların etkisiyle bireylerin aldıkları irrasyonel kararlar neticesinde sürü davranışı sergilemesi, yatırım araçlarının fiyatlarında sapmalara yol açmaktadır. Özellikle Covid-19 döneminde hisse senedi ve kripto para piyasası getirilerinde artış yaşanması sürü davranışının şiddetlenmesine neden olmakta ve piyasalarda fiyat mekanizmasının işleyişi ile ilgili tehdit oluşturmaktadır. Dolayısıyla bu eğilim piyasa kırılganlıklarını tetikleyerek istikrarı bozmakta ve spekülatif balonların ortaya çıkmasına dayanak oluşturmaktadır (Banerjee, 1992; Filip vd., 2015). Aynı zamanda günümüzde küresel piyasaların günden güne genişleyen yapısı göz önünde bulundurulduğunda, sürü davranışının diğer yatırımcılara hızla yayılma olasılığı gittikçe artmaktadır.