Özel okullarda görev yapan yöneticilerin liderlik tarzı davranışı ile öğretmenlerin tükenmişlik düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi

Abstract

İnsanların örgütsel, toplumsal ve siyasal yaşamında önemli bir yer tutan liderlik olgusunun tanımı konusunda, henüz belirli bir görüş birliği sağlanamamıştır. Bütün organizasyona can veren ve onu başarıya götüren unsur ruhtur. Mekanik bir organizasyona can veren ve onu başarıya götüren bu ruhu aşılayan kişi ise liderdir. Lider, gücünü kullanarak grubu bir hedefe yönlendirir. İnsanlarla yüz yüze iletişimin yoğun olduğu alanlarda çalışanlarda duygusal tükenmişliğe kadar varan düzeylerde duygusal tepkiler gözlenmektedir. Liderlerde gözlenen tükenmişlik; duygu ve düşünce boyutlarında, ayrıca fizyolojik boyutta da hissedilen tükenmişlikle karakterizedir. Yüksek iş stresi insanlarda iş doyumsuzluğu, devamsızlığı ve işten ayrılma gibi sonuçlara neden olmaktadır. Öğretmenlik mesleğinin stresi ile psikolojik (anksiyete ve depresyon), fizyolojik (yüksek tansiyon, taşikardi, baş ağrıları) ve/veya davranışsal (alkol ve sigara kullanımı, uyku problemleri) problemler olarak kendini gösterebilir. Amaç: Bu araştırmada özel okullarda görev yapan yöneticilerin liderlik tarzı davranışı ile öğretmenlerin tükenmişlik düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi amaçlanmaktadır. Yöntem: Bu araştırmada veri toplama aracı olarak Kişisel Bilgi Formu, Liderlik Tarzları Davranış Ölçeği ve Maslach Tükenmişlik Ölçeğinden yararlanılmıştır. Veri analizi yapılmaya başlanmadan elde edilen veriler bilgisayar ortamına yüklenmiş ve SPSS 25 programı ile istatistiksel analiz çalışması yapılmıştır. Analizin ilk aşamasında normallik testi uygulanarak basıklık-çarpıklık değerleri kontrol edilmiştir. Basıklık-Çarpıklık değerleri -2, +2 arasında bulunduğu için normal dağılım olduğuna karar verilmiştir. Bulgular: Araştırma Esenyurt İlçesindeki özel okullarda çalışmakta olan 184 erkek, 216 kadın toplamda 400 öğretmen ile yapılmıştır. Araştırmadan elde edilen bulgu sonuçlarına göre Maslach Tükenmişlik ölçeği duygusal tükenme alt boyutu ile cinsiyet, gelir memnuniyeti, medeni durum ve yaş değişkeni arasında anlamlı bir ilişki olduğu saptanmıştır. Duyarsızlaşma alt boyutu ile gelir memnuniyeti ve yaş değişkeni arasında anlamlı bir ilişki olduğu görülmüştür. Kişisel başarı duygusunda azalma alt boyutu ile ilgili demografik değişkenler incelendiğinde ise cinsiyet ve gelir memnuniyeti ile ilişkisi olduğu sonucu elde edilmiştir. Liderlik Tarzı Davranış Ölçeği alt boyutları ile ilgili demografik değişkenler incelendiğinde ise; Otokratik liderlik alt boyutu ile cinsiyet değişkeni, dönüşümcü liderlik alt boyutu ile ise yaş değişkeni arasında anlamlı bir ilişki olduğu sonucuna ulaşılmıştır.

A certain consensus has not been reached yet on the definition of leadership, which has an important place in people's organizational, social and political life. It is the spirit that gives life to the whole organization and leads it to success. The person who gives life to a mechanical organization and instills this spirit that leads to success is the leader. The leader directs the group to a goal by using his power. Emotional reactions up to emotional burnout are observed in those working in areas where face-to-face communication with people is intense. Burnout observed in leaders; It is characterized by burnout, which is felt in the emotional and thought dimensions, as well as in the physiological dimension. High job stress causes results such as job dissatisfaction, absenteeism and quitting in people. The stress of the teaching profession can manifest itself as psychological (anxiety and depression), physiological (high blood pressure, tachycardia, headaches) and/or behavioral (alcohol and cigarette use, sleep problems) problems. Aim: In this study, it is aimed to examine the relationship between the leadership style behavior of administrators working in private schools and the burnout levels of teachers. Method: Personal Information Form, Leadership Styles Behavior Scale and Maslach Burnout Scale were used as data collection tools in this study. Before starting the data analysis, the data obtained were uploaded to the computer environment and statistical analysis was carried out with the SPSS 25 program. In the first stage of the analysis, the normality test was applied and the kurtosis-skewness values were checked. Since the Kurtosis-Skewness values were between -2 and +2, it was decided that it was a normal distribution. Results: The research was conducted with a total of 400 teachers, 184 men and 216 women, working in private schools in Esenyurt District. According to the findings obtained from the research, it was determined that there was a significant relationship between the emotional exhaustion sub-dimension of Maslach Burnout scale and the variables of gender, income satisfaction, marital status and age. It was observed that there was a significant relationship between the depersonalization sub-dimension and the variable of income satisfaction and age. When the demographic variables related to the sub-dimension of decrease in personal achievement were examined, it was concluded that there was a relationship between gender and income satisfaction. When the demographic variables related to the sub-dimensions of the Leadership Style Behavior Scale are examined; It was concluded that there was a significant relationship between the autocratic leadership sub-dimension and the gender variable, and between the transformational leadership sub-dimension and the age variable.