Ekonomik krizlerde uygulanan para politikaları ve bu politikaların etkinliği: Türkiye örneği

Abstract

Ekonomik kriz zamanlarında, Merkez Bankası'nın uygulamış olduğu para politikaları incelendiğinde varılan sonuçlar; dünyadaki sermaye hareketlerinin serbestleşmesi ve finansal açıdan globalleşmenin tüm ülkelerin ekonomilerine etki edecek biçimde artmasına ve herhangi bir ülke ekonomisinde ortaya çıkabilecek sorunların başka ülkelerin de ekonomilerine sıçramasına sebep olmaktadır. Merkez bankalarının para politikası araçlarını kullanarak ülkelerin fiyat istikrarını sağlamak ile yükümlü olduğu düşünüldüğünde, piyasa belirleyicisi olarak etkin politikalar uygulamaları beklenmektedir. Piyasa istikrarını sağlamak tüm ülkelerin ortak arzusudur. Tarihten bu yana ülkemizin içinde bulunduğu zorlu ekonomik şartlar ve kısa vadeli yabancı sermaye hareketleri krizlerin meydana gelmesine neden olmuştur. Dünya ülkelerinde görüldüğü gibi Türkiye'de de krizin yarattığı sorunlarla başa çıkma ve başka bir krize yol açabilecek faktörleri sınıflandırmanın gerekliliğini göz önüne sermiştir. Bu bağlamda uygun para ve maliye politikaları oldukça önem arz etmektedir. Özellikle 1990'lı yıllardan bu yana Türkiye ekonomisi sürekli ekonomik krizler ile mücadele içinde olmuştur. Kısa vadeli sermaye hareketleri sonucu yaşanan krizler büyüme ve kalkınma amaçları doğrultusunda büyük engeller ortaya çıkarmıştır. Bu çalışmanın amacı; ekonomik krizlerin ele alınarak Türkiye'de ve dünyada meydana gelen krizlerin hangi nedenlerden beslendiğini ortaya koymak, ekonomik krizlerde uygulanan merkez bankası para ve maliye politikalarının etkinliğini değerlendirmektir. Çalışmamda ekonomik krizler Türkiye örneği üzerinden ele alınmış olup, özellikle 2008 küresel krizinin ülkemiz ekonomisinde yarattığı sonuçlar daha detaylı olarak incelenmiştir. Bu çalışmada ekonomik istikrarın sağlanması için tek bir hedefe odaklanılarak, sadece o amaca ulaşmaya çalışmak yerine; büyüme, istihdam, işsizlik, sermaye hareketleri, cari işlemler dengesi gibi diğer etmenlerin de bir bütün olarak göz önünde bulundurulması ve kalkınma hedefleri doğrultusunda hareket edilmesi gerektiği sonucuna varılmıştır. Ülkemizde sadece enflasyon hedeflemesine yönelik politikalar yetersiz kalmıştır. Sadece enflasyonu kontrol altına almaya yönelik atılan adımlarla ekonomide uzun vadede ilerleme kaydedilememiş, diğer iktisadi etmenlerin devre dışı bırakılması ekonomik sorunların yeniden ortaya çıkmasına sebep olmuştur. Enflasyon hedeflemesine yönelik politikalar sadece ülkelerin yüksek büyüme dönemlerinde etkili olmuş, büyümenin durduğu dönemlerde ise çok fazla katkı sağlamamıştır. Bir ülkenin ekonomik, siyasi, kültürel gelişimi kalkınma amaçları doğrultusunda atılan adımlar ile doğrudan ilişkilidir. Sonuç olarak; sürdürülebilir ve kapsamlı bir büyüme; yatırımların artırılması, teknolojik ilerleme ve üst düzeyde teknoloji kullanımı, yüksek refah düzeyinin sağlanması, güçlü bir beşeri sermaye ve adil bölüşüm politikası ile mümkün olacaktır.

When the monetary policies implemented by the Central Bank are analyzed in times of economic crisis; the liberalization of capital movements in the world and the globalization of the financial aspects cause an increase in the economies of all countries and the problems that may arise in any country's economy spread to the economies of other countries. Considering that central banks are obliged to ensure price stability of countries by using monetary policy instruments, they are expected to implement effective policies as market determinants. Ensuring market stability is the common desire of all countries. The challenging economic conditions and short-term foreign capital movements of our country since history have caused crises to occur. In Turkey, as seen in the countries of the world to cope with problems caused by the crisis and the factors that could lead to another crisis demonstrates the necessity classification. In this context, appropriate monetary and fiscal policies are very important. Especially since the 1990s, Turkey's economy has been in constant struggle with the economic crisis. Crises as a result of short-term capital movements have created major obstacles for growth and development purposes. The aim of this study; by considering the economic crisis in Turkey and reveals that fed the causes of the crisis which occurred in the world, the implementation of central banks in the economic crisis is to evaluate the effectiveness of monetary and fiscal policies. Me economic crisis is dealt with the case of Turkey the study, the results of the year 2008 caused by the global crisis on the economy of our country are examined in more detail. In this study, by focusing on a single goal to ensure economic stability, instead of just trying to reach that goal; other factors such as growth, employment, unemployment, capital movements, current account balance should be taken into consideration as a whole and action should be taken in line with development goals. In our country, only policies targeting inflation remained inadequate. Only the steps taken to control inflation did not make any progress in the economy in the long run. Inflation targeting policies were effective only during the high growth periods of the countries and did not contribute much in the periods when the growth stopped. The economic, political and cultural development of a country is directly related to the steps taken for development purposes. As a result; sustainable and comprehensive growth; increase in investments, technological progress and high level of technology usage, high welfare level will be possible with a strong human capital and fair distribution policy.