Türkiye'de Kayıt Dışı Ekonomi ve Kayıt Dışı Ekonomiyi Etkileyen Faktörler

Abstract

Bu çalışmanın konusu kayıt dışı ekonomi ve Türkiye ekonomisine etkileri kapsamında yapılmıştır. Dolayısıyla bu çalışmada; kayıt dışı ekonomi kavramı, kayıt dışı ekonomiyi meydana getiren; hukuki, mali, ekonomik, siyasi, psikolojik ve sosyal sebepler üzerinde durulmuştur. Kayıt dışı ekonominin kapsamında yer alan kara para, rüşvet, yolsuzluk, muafiyetler, hamiline belge düzenleme, sıkça yapılan mevzuat değişiklikleri, enflasyon gibi konulara yer verilmiştir. Ayrıca bu çalışmada, kayıt dışı ekonomiye yönelik politikalar, vergi reformları, vergi yükünün adaleti, kurumlar arasında koordinasyon sağlama vb. konular irdelenmiştir. Çalışmanın ilerleyen bölümlerinde kayıt dışı ekonomiyi ölçme yöntemleri ve kayıt dışı ekonominin olumsuz yönlerine yer verilecektir. Kayıt dışı ekonomi, devletin denetimi dışında kalmış olan iktisadi girişimler olarak tanımlanabilir. Gelişmiş ve henüz gelişmesini tamamlamamış olan ülkelerin ekonomik açıdan karşılaştıkları sorunların başında kayıt dışı ekonomi gelmektedir. Mal ya da hizmet üretimi ile değişim sürecini ele almasına rağmen ekonominin olağandışı ölçme metotları ile belirlenemeyen bölümü, kayıt dışı ekonomi kapsamında yer almaktadır. Çalışmada bu kapsamda kayıtdışı ekonominin Türkiye ekonomisine yapmış olduğu etkilerin incelenmesi adına; kayıt dışı ekonomi tanımlanmış, kayıt dışı ekonominin kapsamı açıklanmış ve kayıtdışı ekonomiyi ortaya çıkaran sebepler ele alınmıştır. Ayrıca kayıt dışı ekonomiye yönelik politikalar üzerinde durularak, kayıt dışı ekonominin ölçümünde kullanılan yöntemlere yer verilmiştir. Çalışmada ele alınan konular özetle; birinci bölümde kayıt dışı ekonominin tanımı, kapsamı ve sebepleri ele alınmıştır. Kayıt dışı ekonomide birbirlerinin yerine kullanılan tanımlara açıklık getirilmeye çalışılmış olup, faaliyet alanının yasal ya da yasa dışı olması irdelenmiştir. Kayıt dışı ekonominin hukuki ve idari, mali ve ekonomik, siyasi, psikolojik ve sosyal nedenlerine açıklık getirilmeye çalışılmıştır. İkinci bölümde kayıt dışı ekonomiyi önlemeye yönelik mali, hukuki ve idari, sosyal ve ekonomik önlemler ele alınmıştır. Üçüncü bölümde kayıt dışı ekonomiyi ölçme ve hesaplama yöntemleri ile kayıt dışı ekonominin boyutları ele alınmıştır. Kayıt dışılığın genel ekonomiye olan olumlu ve olumsuz etkileri açıklanmış olup, Türkiye ekonomisine yansımalarının nasıl olacağı incelenmiştir. Dördüncü bölümde kayıt dışı ekonomiyle ilgili Türkiye’de yapılmış çalışmalar ele alınmıştır. Bu çalışmalarda kayıt dışı ekonominin Türkiye ekonomisine etkileri incelenmiştir. Türkiye'deki kayıt dışı faaliyetlerin boyutları tahmin edilmeye çalışılmış ayrıca kayıt dışılığın istihdam, gelir dağılımı, kamu finansman sorunu ve vergi yükü boyutu ele alınmıştır. Çalışmalarda kayıt dışı ekonominin, ekonomik büyümeyle olan ilişkisinin sonuçları tahmin edilmeye çalışılmıştır. Türkiye ekonomisindeki kayıt dışı faaliyetlerin nedenleri ve bu nedenlerin ortadan kaldırılması için öneriler ele alınmıştır. Dolayısıyla; Türkiye’de yer alan bazı işletmelerin, kayıt dışı ekonomi üzerinde faaliyetlerini sürdürebilmeleri ve vergiden muafiyet sağlayabilmeleri için işletmelerinin kapsamını büyütmediği ve bundan dolayı da ekonomik gelişmenin engellendiği saptanmıştır. Yapılan benzer çalışmaların incelenmesi kapsamında, kayıt dışı ekonominin büyüme oranı, dışa açıklık, kişi başına düşen gayri safi milli hasıladan elde edilen oranlar ile arasında bir nedensellik ilişkisi olduğu gözlemlenmiştir.

The subject of this study are unregistered economy and it’s impact on Turkish economy. Therefore, in this study; the concept of informal economy, the legal, financial, economic, political, psychological and social causes that led to informal economy including black money, bribery, corruption, exemptions, bearer document regulation, frequent legislative changes and inflation have been discussed.. Also, the study will focus on policies related to informal economy, tax reforms, justice of the tax burden, coordination among institutions, and so on. Later the study will include the methods of measuring informal economy and the negative aspects of the informal economy.. The informal economy can be defined as the economic enterprises that have remained outside the control of the state. The economically unfavorable economies of developed and developing countries are at the forefront of the informal economy. The part of the economy that can not be determined by the unusual methods of measurementis is the informal economy. Turkish economy and the unregistered economy have been defined, the scope of the informal economy has been explained, and the reasons that have led to the informal economy have been addressed. In addition, the methods used to measure the informal economy have been included, with an emphasis on informal economy policies.. The topics covered in the first part are; the definition, scope and reasons of the informal economy. In the informal economy, attempts have been made to clarify the definitions used in place of each other and it has been examined whether the field of activity is legal or illegal. The legal and administrative, financial and economic, political, psychological and social causes of the informal economy have been tried to be clarified. In the second part, financial, legal and administrative, social and economic measures to prevent informal economy are discussed. In the third chapter, the methods of measuring and calculating informal economy and the dimensions of informal economy are discussed. Informality is described positive and negative effects on the general economy, Turkey's economy is examined under the reflections.. In the fourth chapter, literature about Turkish economy is discussed. Turkey's economy, the effects of the informal economy in these studies are examined and it is also tried to estimate the size of informality employment, income distribution, public finance problems and the size of the tax burden. In studies, the results of the relationship between the informal economy and economic growth have been tried to be estimated. The causes of informal activities in Turkish economy and proposals for the elimination of these factors are discussed. Due to the scope of its business in order to provide exemptions from taxes magnification, some businesses in Turkey continue their informal activities on the economy and it is determined that this leads to inhibited economic development. Within the scope of examining similar studies, it is observed that the informal economy has a causal relationship with the growth rate, openness, and gross national income per capita.