Özel Lise Öğrencilerinin Yalnızlık ve Umutsuzluk Düzeyleriyle İnternet Bağımlılığı Düzeyleri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi

Abstract

Bugün bizi ve yaşam biçimimizi geçmiş çağlardan ayıran temel olgu internet ve dijital teknolojidir. Çünkü günümüz teknolojisi, belki de hiç beklenmedik bir etkiyle, sosyal, kültürel ve psikolojik açıdan varoluş biçimimizi şekillendirmektedir. Günümüz toplumlarında teknolojik gelişimin vardığı düzey ve kullanım amaçlarına bağlı olarak ortaya çıkan birçok sorundan söz edilebilir. Dünyanın her yerinde insanlar ve özellikle gençler, internetin hızlı ve kolay şekilde bilgi toplamak ve etkileşim kurmak için ne kadar yararlı olduğunu keşfedeli epey zaman geçti. Bununla birlikte bazı bireylerin internete bağlı davranışları üzerinde kontrolü kaybettikleri ve bu durumun günlük hayatlarında, aile ve sosyal yaşamlarında zorluklara neden olduğu, sonuçta da sosyal, bilişsel, davranışsal, gelişimsel ve akademik sorunlara yol açtığı görülmektedir. Bu durumun diğer kimyasal olmayan bağımlılıklar gibi özellikler taşıdığı ve 'internet bağımlılığı' veya 'sorunlu internet kullanımı' olarak tanımlandığı bilinmektedir. İnternet bağımlılığına neden olduğunu düşünülen birçok faktörden söz edilebilir. Eğitim, teknolojiye en çok başvurulan alanlardan birisi olarak, bu bağımlılığın açığa çıktığı en dikkat çeken alanlardan biridir. Bu çalışmada ergenlerdeki internet bağımlılığı yalnızlık ve umutsuzluk açısından incelenmiştir. Ayrıca araştırmacı tarafından oluşturulan kişisel bilgi formu aracılığıyla bireylerin bazı sosyo-demografik özellikleri ile internet kullanımı arasındaki ilişki incelenmiştir. Bu bağlamda İstanbul ili dâhilinde farklı özel liselerde eğitim gören 302 kız 413 erkek öğrenciden oluşan gönüllü örneklem grubuyla çalışılmıştır. Öğrencilerin yalnızlık düzeylerine ilişkin veriler, Russel, Peplau ve Cutrona (1980) tarafından geliştirilen, Demir (1989) tarafından Türkçeye uyarlanan "UCLA Yalnızlık Ölçeği", umutsuzluk düzeylerine ilişkin veriler Seber'in (1991) Türkçe'ye uyarladığı, ''Beck Umutsuzluk Ölçeği'' ve internet bağımlılığı düzeylerine ilişkin veriler Günüç'ün (2009) geliştirdiği ''İnternet Bağımlılık Ölçeği'' kullanılarak elde edilmiştir. Analiz sonuçlarında, anlamlılık düzeyleri en az p<0.05 olarak kabul edilmiştir. Sonuçlar, SPSS programının hesapladığı değer 0.05'den küçükse anlamlıdır, 0.05'den büyükse anlamsızdır ilkesine göre değerlendirilmiştir. İkiden fazla bağımsız değişkenler arasındaki farkın anlamlılığı için Kruskal Wallis analizi, iki değişken arasındaki ortalamalar arasındaki farkın manidarlığı için de Mann Whitney-U Testi kullanılmıştır. Araştırmanın bağımlı ve bağımsız değişkenleri arasındaki ilişki spearman korelasyon ile test edilmiştir. UCLA Yalnızlık, Beck Umutsuzluk ve İnternet Bağımlılığını yordama da ki önem sırasını belirlemek için de regresyon analizi yapılmıştır. Araştırmaya katılan öğrencilerin, %50,6'sı günde 3 saatten fazla internette vakit geçirmekte ve bu süre arttıkça internet bağımlılığıyla ilgili anlamlı farklar da ortaya çıkmaktadır. Araştırma sonucunda elde edilen verilerin analizinde 10. Sınıf öğrencilerinin internet bağımlılığı düzeyinin diğer bireylerden daha yüksek olduğu, erkek öğrencilerde kız öğrencilerden daha yüksek internet bağımlılığı düzeyine rastlandığı, anne-baba ilişkilerinin vasat olan bireylerle, ilgisiz ebeveyn tutumuna maruz kulan bireylerin ve kardeş ilişkileri kötü olan bireylerin yalnızlık ve umutsuzluk düzeylerinin ve internet bağımlılığı düzeylerinin yüksek olduğuna ulaşılmıştır. Bununla birlikte anne baba birliktelik durumu ve gelir durumlarına göre internet bağımlılığıyla ilgili anlamlı bir fark bulunmamıştır.

Internet and digital technology are currently the two fundamental assets that distinguish us and our lifestyle from that of the past. Because today's technology shapes how we lead our lives socially, culturally psychologically, maybe to an unprecedented degree. Nevertheless, depending on the degree of technological advance and the various purposes for which technology is used, our present day societies experience a number of technology related issues. It has already been quite a long time since people in all over the world, especially young adults, discovered that the internet is an extremely useful tool for collecting information and communicating with others in a quick and easy way. On the other hand, we observe that some people cannot control the degree of internet usage and this brings certain challenges to their daily, family and social lives. As a result, this leads to social, cognitional, behavioral, progressional and academic problems. It is known that this situation features like non chemical addictions and it is referred to as 'internet addiction' or 'troubled internet usage'. There are a number of factors that lead to internet addiction. Education, one of the major disciplines that benefits from technology, is a leading area where internet addiction prevails. Within this scope, this study scrutinizes internet addiction in teenagers with respect to loneliness and hopelessness. For this purpose, socio demographic characteristics of the participants and data as to their internet usage was obtained via a 'personal info form' designed by the researcher and this data was used for the purposes of the current study. Within this scope, 302 female and 413 male students attending different private high-schools in İstanbul province participated in the study on a voluntary basis. Data concerning the students' loneliness level was obtained using the 'UCLA Loneliness Scale' developed by Russel, Peplau Cutrona (1980) and adapted to the Turkish by Demir (1989). Likewise, data concerning their hopelessness level was obtained using the 'Beck Hopelessness Scale' which was adapted to Turkish by Seber (1991) while data concerning their internet addiction level was obtained using the 'Internet Addiction Scale' scale developed by Günüç (2009), respectively.