Rekabetçi Davranışın İş Birliği Davranışına Üstünlüğünün Ağ Temelli Yapılarda Araştırılması

Abstract

GİRİŞ Tarih içinde insan, diğer canlılar üzerinde hâkimiyet kurmasını büyük topluluklar halinde yaptığı işbirliğine borçludur. Dayanışma ve işbölümü olarak unsurlarına ayırabileceğimiz işbirliği sayesinde muhakkak ki çok ilerleme kaydedilmiştir. Fakat din gibi daha üst bir ortak düşüncenin bağlayıcılığı çok soyut hale gelmiş olmalı ki insanlar kapitalist sistemi ve ortak paydaları daha küçük topluluklarda aramaya başlamışlardır. Bu bölünme rekabet yaratırken tahmin edildiğinin aksine inovasyon ve gelişmeyi de arttırmıştır. İnsan beyni de birbiriyle rekabet halindeki nöron gruplarının aynı soruyu tekrar tekrar sorarak değişik açılardan ele alarak çalışmaktadır. Şu anda en gelişmiş yapay zekânın bile üç yaşındaki bir insan beynini geçememesinin sebebi de işbirliği halindeki programların birbiriyle rekabet ederek değil birbiri ardından çalışmaları olarak görülmektedir (Makridakis, 2017). Yapay zekânın süper zekâ olabileceğine dair tahminler bile uzak geleceğe işaret etmektedir. O halde karar vermek zorunda olanların bir ikilemde kaldıklarında hangisine öncelik vermeyi seçecekleri bu çalışmanın temel sorusunu oluşturmaktadır. Bir ikilem olmadığında ise hem rekabeti hem de işbirliğini bir arada seçmenin yani “kıyasıya işbirliğinin” (coopetition) kaotik bir tarzda performans ve kalite artışını getirebileceği öne sürülmektedir (Gunduz, 2013b). Kıyasıya işbirliği terimi ilk kez Novell Şirketi’nin kurucusu ve yönetim kurul başkanı Ray Noorda tarafından 1980’lerde kullanılmaya başlanmıştır (Dagnino ve Padula, 2002).