Ortaklıkçı Demokrasi ve Kıbrıs'ta Çözüm Arayışları

Abstract

Osmanlı İmparatorluğu son dönemlerinden, günümüz Türkiye Cumhuriyetine kadar uzanan süreçte, Türk Siyasal Hayatını meşgul eden en önemli konulardan birisi, şüphesiz Kıbrıs Sorunu olmuştur. Adada yerleşik Türk ve Rum topluluklarının barış içinde bir arada yaşayabilmesi için garantör devletlerin teminatı ile 1960 yılında kurulan Kıbrıs Cumhuriyeti, Ortaklıkçı demokratik model mekanizmaları ile donatılmış ve bu mekanizmaların çatışmasız bir ortamı sağlayacağı düşünülmüştür. Ancak, farklı kültürler ve ülkelerde sorunsuz bir siyasal yönetimin sürmesine zemin hazırlayan Ortaklıkçı demokratik model, Kıbrıs'ta kalıcı barışa katkıda bulunamamış, kısa süre içerisinde gelişen anlaşmazlıklar yerini yeni çatışmalara bırakmışlardır. Bu çalışmada "Kıbrıs'ta Türk ve Rum topluluklarının tek bir siyasal çatı altında, Ortaklıkçı demokratik bir model ile barış içinde yaşamaları mümkün müdür?" sorusuna cevap aranmıştır. Bu kapsamda; öncelikle demokrasi kavramı, demokratik yönetim modelleri, Ortaklıkçı demokrasi olgusu ve mekanizmaları teorik olarak incelenerek, örnek uygulamalar gözden geçirilmiştir. Daha sonra Kıbrıs sorunu ve bu soruna yönelik geliştirilen çözüm önerileri tarihsel perspektiften ele alınmıştır. Çözüm önerilerinin başarısızlıkları ve nedenlerinin incelendiği son bölümde, Kıbrıs'a yönelik sürdürülebilir bir Ortaklıkçı demokrasi modeli önerilmiş ve ayrıca, bu çalışmanın tamamlandığı sıralarda yürütülmeye başlanan 2016-2017 müzakerelerine de yer verilmiştir. Çalışma neticesinde; 1960 yılında uygulanmaya başlanan Ortaklıkçı demokratik modelin, etnik gruplar arası izolasyonu, güç dengesini ve işbirliğini sağlayamadığı, Uluslar arası aktörlerin de adadaki barış ortamına olumsuz etkilerinin olduğu değerlendirilmiştir. Bu doğrultuda; anılan yetersizliklerin giderilebildiği, federal yapıya sahip ve gevşek bir birliktelikten, gelecekte istendiği takdirde daha sıkı siyasi birliğe yönelen bir ortak siyasal çatı önerilmiştir.

From the last period of the Ottoman Empire to the present day Republic of Turkey, one of the most important issues that occupied the Turkish political life has undoubtedly been the Cyprus problem. The Republic of Cyprus, which was established in 1960 with the assurance of guarantor states for the peaceful coexistence of the Turkish and Greek communities in the island, was equipped with the consociational democratic model mechanisms, and these mechanisms were thought to provide a non-conflict environment. However, the consociational democratic model, which sets the stage for a smooth political governance in different cultures and countries, has not contributed to permanent peace in Cyprus and the disputes that have developed in a short time have been replaced by new conflicts. In this study, it was searched for the question "Is it possible for Turkish and Greek Cypriot communities in Cyprus to live in peace under a single political roof through a consociational democratic model?" Within this scope; initially, the concept of democracy, the democratic governance models, the phenomenon of consociational democracy and its mechanisms have been examined theoretically and its example-applications have been reviewed. Then the Cyprus problem and the solution proposed for this problem were discussed from a historical point of view. In the last chapter examining the failures of the solution proposals and its causes, a sustainable consociational democratic model for Cyprus was proposed and the 2016-2017 negotiation started to be carried out prior to the completion of this study was also included. As a result of the study; its concluded that the consociational democratic model, which started to be implemented in 1960, was not able to provide isolation, power balance and co-operation among ethnic groups and that the international actors had negative effects on the peace environment. In this context; a common political system being able to eliminate the mentioned deficiencies, having federal structure and heading from a loose union to a tighter one if desired in the future has been proposed.