Aradiller ve Aradilbilim

Abstract

Uluslararası iletişim için tasarlanmış planlı diller, 19. yüzyılın sonundan beri pek çok dilbilimciyi meşgul etmiştir. Bu yazımızda, söz konusu dillerin incelemesini ve planlamasını konu edinen interlinguistik (aradilbilim) dalını tanıtıyoruz. Dilbilim içerisinde planlı dillerin statüsü aradilbilim literatürünün en önemli isimleri üzerinden tartışılacak, bu alanın kısa bir tarihçesi ile güncel panoraması sunulacaktır. Dilbilimcilerin aradillere yönelik çatışan tutumu, dilbilimin nesnesi (doğal veya insan yapımı) ve yöntembilimi (betimleyici veya yapıcı) üzerine daha derin görüş ayrılıklarına işaret etmektedir. Bu yönüyle aradilbilimle ilgili tartışmaların, dil biliminin düşünsel temellerini aydınlatmaya yardımcı olacağı görüşündeyiz. Güncel aradilbilim çalışmalarının ışığında planlı diller, uluslararası örgütlerde adil iletişim sağlamak ve küresel dil hegemonyasını zayıflatmak için üzerinde durulmaya değer bir seçenek olarak belirmektedir.

Since the late 19th century, a significant number of linguists considered the question of planned languages designed for international communication. In this essay, we introduce “interlinguistics”, the branch of linguistics that studies these languages. Linguistic status and value of planned languages will be discussed through notable figures in the history of interlinguistics, and a brief history of the discipline will be provided with an outline of its latest state. The conflicting attitude of linguists toward interlanguages indicates a deeper divergence of views on the subject (natural versus man-made) and methodology (descriptive versus constructive) of linguistics. Thus, debates on interlinguistics help us clarify the intellectual foundations of the science of language. In the light of contemporary interlinguistics, planned languages appear as a reasonable strategy to ensure fair communication in international organizations and a possible antidote to linguistic hegemony.