Yiyecek ve İçecek Sektöründe Endüstri 4.0 ve Robotik Sistemler

Abstract

BİLDİRİ ÖZETİ 1700’lü yıllarda buhar makinesinin icadı buhar enerjisinin üretimde kullanılmasını getirmiş ve Endüstri 1.0’ı başlatmıştır. 1900’lü yılların başında elektrik enerjisi ile ortaya çıkan kitlesel üretim biçimi ile Endüstri 2.0’a geçiş olmuştur. 1970’lerde bilgi teknolojilerinin ve otomasyon sistemlerinin üretim süreçlerinde kullanılmaya başlanması Endüstri 3.0’a geçişi sağlamıştır. 2011 yılında Almanya Hannover Fuarı’nda ilk defa Endüstri 4.0 kavramı ortaya atıldı. Endüstri 4.0’ı tetikleyen teknolojik ve endüstriyel devrim bu dönüşüm ortaya çıkmadan önce başladığı söylenebilir. Endüstri 1.0, Endüstri 2.0 ve Endüstri 3.0 sırasıyla mekanizasyon, elektrik ve bilgi teknolojileri sonucunda ortaya çıktı. Endüstri 4.0 ise cihazlara internet ile bağlanarak onları yönlendirme ve yönetebilme özelliklerinin olmasıyla diğer sanayi devrimlerden ayrılmaktadır. Endüstri 4.0 insan gücü yerine makine gücünün kullanılmasını ve üretim süreçlerinin otomatik olarak uzaktan yönetilebilmesini vaat etmektedir. Endüstri 4.0’ın teknolojik temelleri internet ağı ve siber-fiziksel sistemlere dayanmaktadır. Geleceğin üretimini şekillendirecek olan Endüstri 4.0 dokuz grupta toplanmaktadır: (1) büyük veri tabanı, (2) artırılmış sanal gerçeklik, (3) robot teknolojileri, (4) bulut bilişim sistemleri, (5) 3D ve 4D yazıcıları (6) nesnelerin interneti, (7) otomasyon, (8) simülasyon ve (9) siber güvenliktir. Gelişmiş ülkeler Endüstri 4.0 için altı pilot sektör seçmiştir. Bunlardan biri de gıda üretimi ile birlikte yiyecek ve içecek sektörüdür. Endüstri 4.0’ın katkısıyla ürün özelliklerini değiştirmeye daha hızlı uyum sağlayan ve müşteriye özel sipariş ile üretim yapılabilecek daha esnek üretim yapıları gelişecektir. Gelecekte Endüstri 4.0 büyük ölçekli üreticilerin yanı sıra küçük ve orta ölçekli yiyecek içecek işletmelerine de birçok yarar sağlayacağını düşünmekteyiz. Endüstri 4.0’ın en önemli bileşeni robotik sistemlerdir. Herhangi bir cihazın robot olarak kabul edilebilmesi için insan müdahalesi olmadan özel yazımlarla otonom olarak faaliyette bulunabilmesi gerekmektedir. Yapay zekâ eklenerek cihazlar arası iletişim kurabilen bu robotlar insan gücünün yerine kullanılabilmektedir. Günümüzde dünya nüfusunun hızlı şekilde artışı ve artan nüfusla birlikte ev dışı beslenme gereksinimlerinin çeşitlenmesi ve artışı, yiyecek ve içecek sektöründe köklü değişimlere neden olmuştur. Endüstri 4.0 ile önümüzdeki yirmi yılda %80-90 oranında robotlaşma öngörülmekte ve yiyecek ve içecek sektörüne bunun yansımalarının olacağı kesindir. Ancak robotların ya da robotik sistemlerin sektörde bunu geçekleştirmesi için çok daha fazla yol alması gerekecektir. Bununla birlikte sektörün lezzet fenomeni açısından insan unsuruna gereksiniminin hiçbir zaman bitmeyeceği ve robotların çok daha

* İstanbul Gelişim Üniversitesi, Güzel Sanatlar Fakültesi, Gastronomi ve Mutfak Sanatları Bölümü, İstanbul, Türkiye, Eposta: mdogan@gelisim.edu.tr, ORCID Numarası: 0000-0001-6391-4887 3 uzun zaman insanların yerini alamayacağı da öngörülmektedir. Ama yakın bir gelecekte robotik sistemlerle yemeklerin daha sağlıklı, güvenilir, kontrol edilebilir ve izlenebilir olacağı kesindir. Buna ek olarak Endüstri 4.0 ile yaşanan dijital dönüşümün sağladığı avantajlar sektör açısından gelişimi tetikleyeceği tahmin edilmektedir. Teknolojinin yoğun bir şekilde kullanılacağı Endüstri 4.0 sürecinde yiyecek ve içecek sektörünün yeni teknolojilere olan gereksinimlerinin daha da önem kazanacağı düşünülmektedir. Sonuç olarak Endüstri 4.0’ın yirmi yıl içinde entegrasyonunu tamamlayarak yiyecek ve içecek işletmeleri tarafından uygulanabilir hale geleceğini öngörmekteyiz.