Rogers Brubaker’in Diaspora-Anayurt-Konuk Eden Ülke İlişkileri Teorisi Çerçevesinde Gürcistan’daki Osetler, Abhazlar ve Çeçen-Kistleri Yorumlamak

Abstract

Bu çalışma Rogers Brubaker’in “diaspora-anayurt-konuk eden ülke ilişkileri” teorisine katkı sağlamayı amaçlamaktadır. Burada bu teorinin istisnai örneği olarak karşımıza çıkan Güney Osetya ve Çeçenistan meselesinde Gürcistan içindeki Osetler, Abhazlar ve Çeçen-Kistlerin konumu ve bu meselelerin farklı süreci izlemesinin sebebi incelenecektir. Bu çalışma Brubaker’in teorisine katkıda bulunmak için de facto devletler sorunu ve daha önce çok nadiren araştırılan Gürcistan’daki Osetler, Abhazlar ve Çeçen-Kistlere odaklanmaktadır. Brubaker’in teorisine göre “konuk eden ülke” kendi ulus-devlet inşası sürecinden “diasporalar”ı dışlarken diasporalar ise ona tepki gösterir ve “anayurt” da onları destekleyerek “konuk eden ülke”ye baskı uygular. Böylece diasporalar “anayurt”ların “konuk eden ülkeler”e baskı uygulaması için siyasi araç olarak kullanılmaktadır. Bu durum eski Sovyet ülkeleri, özellikle Baltık ülkeleri ve Kazakistan’daki Ruslar örneğinde net bir şekilde görülmektedir. Gürcü-Rus ilişkilerine bakıldığında de facto devletler sorunu “diaspora-anayurt-konuk eden ülke ilişkileri”nin değişik şekli olarak görülürken Gürcistan-de facto devletler arası ilişkilere odaklanıldığında ise Gürcistan’daki Osetler, Abhazlar ve Çeçen-Kistler farklı süreci izlemiştir. Gürcistan dışlayıcı ulus-devlet inşa sürecine girerken Rusya Güney Osetya’daki Osetler ve Abhazya’daki Abhazları desteklemiş ve onlara “hukuki-siyasi Rus diasporası” statüsünü vererek Gürcistan’ın batıya yönelmesini engellemek için onların haklarını bahane ederek baskı uygulamaktadır. Diğer yandan, Gürcistan’daki Osetler ve Abhazlar ise Rusya ve “anayurtları” tarafından desteklenmemekte ve Gürcü toplumun onlara karşı şüphesi de devam etmektedir. Yani onlar Güney Osetya ve Abhazya meselelerinde “ortada kalmış” durumdadır. Gürcistan’daki ÇeçenKistler örneğinde ise Gürcistan Rusya’ya karşı Çeçen-Kistlerin “anayurdu” olarak tanımlanan Çeçenistan’ı desteklemiş ve bu süreçte Gürcistan’daki Çeçen-Kistler arasında “Çeçen-Vaynakh diasporası” bilinci oluşmuştur. Diğer yandan, bu kimlik dönüşümü ve Pankisi’deki kargaşadan dolayı Gürcistan devleti ve Gürcü toplumu tarafından Çeçen-Kistler dışlanmıştır. Sonuç olarak, Rusya de facto devletlerdeki insanları Gürcistan’ı terbiye etmek için kendi diasporası olarak siyasal araca dönüştürmekte ve Gürcistan’daki de facto devletler sorunu Gürcistan-Rusya gerginliğinde “diaspora-anayurt-konuk eden ülke ilişkileri”nin değişik şekli olarak görülmektedir. Diğer yandan, Gürcistan ile de facto devletler ilişkilerine bakıldığında ise Gürcistan’daki Osetler, Abhazlar ve Çeçen-Kistler konuk eden toplum tarafından şüpheyle yaklaşılırken kendi anayurtları olan Güney Osetya, Abhazya ve Çeçenistan tarafından da desteklenmemektedir. Dolayısıyla bu durumda Gürcistan’daki Oset, Abhaz ve Çeçen-Kist diasporaları kendi sosyo-kültürel haklarının genişletilmesini ve anayurtlarıyla ilişkilerinin gelişmesini isterken “konuk eden ülke” olan Gürcistan’ın ilkelerine riayet etmekte ve kendi anayurtlarının hükümetlerini desteklememektedir.

This work aims at criticizing Rogers Brubaker’s “diaspora-homeland-host state relations” theory through investigating the positions of Ossetian and Chechen-Kist communities in Georgia in the issues of South Ossetia and Chechnya as the exceptional cases of this theory and the reasons why these issues followed different processes. This work focuses on the issue of de facto states and de facto states’ diaspora such as Ossetians, Abkhazians and Chechen-Kists in Georgia in order to contribute to his theory. According to Brubaker’s theory, while “host state” excludes “diasporas” from its nation-state building process, diaspora communities react against it and their “motherlands” make pressure over “host state”, supporting diaspora’s movements and using them as its political tool. This situation is seen in the case of Russian communities in the former Soviet states, especially in Baltic states and Kazakhstan. On the other hands, while Ossetians, Abkhazians and Chechen-Kists in Georgia followed different process. While Georgia entered exclusionist nation-state building process, Russia supported Ossetians in South Ossetia and Abkhazians in Abkhazia and is making pressure over Georgia, giving the status of “legalpolitical Russian diaspora” to them. On the other hand, Ossetians and Abkhazians in Georgia are not supported by Russia and their “homelands” and is exposed to Georgian society’s doubt. In the case of Chechen-Kists in Georgia, Georgia supported Chechnya, defined as Chechen-Kists’ “homeland” in order to restrain Russia and “Chechen-Vaynakh diaspora” identity developed in this process. On the other hand, Chechen-Kists in Georgia were excluded from Georgian politicaleconomic life due to this identity transformation and the chaos in Pankisi. In conclusion, Russia uses people in de facto states as a political tool in order to make pressure on Georgia, recognizing them as its diaspora. Thus, the issue of de facto states appears as a different form of “diasporahomeland-host state relations” in the tension between Georgia and Russia. On the other hand, in terms of the relations between Georgia and de facto states, while Georgian society is suspicious against Ossetians, Abkhazians and Chechen-Kists in Georgia, these communities are not supported by their homelands such as South Ossetia, Abkhazia and Chechnya. Therefore, Ossetians, Abkhazians and Chechen-Kists in Georgia respect Georgia’s principles and do not support the governments of their homelands while they hope the expansion of their socio-cultural rights and relations with their homelands.