Havacılıkta insan faktörünün uçak kazalarına etkisinin incelenmesi: Tenerife uçak kazası örneği

Abstract

İnsanın doğası gereği birtakım sınırlara sahiptir. Performans ve limitleri belirleyen bu sınırlar, aynı zamanda insanları hata yapmaya açık hale getirmektedir. Geçmişten günümüze kadar yapılan birçok akademik çalışmanın sonucuna göre, hava aracı kazaları insan hatalarından kaynaklanmaktadır. İnsan hatalarının en aza indirilmesi, insanların bu limitlerini kontrol edebilecek bilincin saptanması özellikle havacılık sektörü için önem taşımaktadır. Çünkü insan, emniyet ve güvenliği sağlamanın ön planda olduğu havacılık sektörünün olmazsa olmazıdır. Havacılıkta İnsan Faktörleri konusu havacılık sektörünün ortak bir paydası haline gelmiştir. Merkezinde insanı barındıran havacılık sektörü için insanlar tarafından yapılan hatalar da engellenemez bir boyut kazanmıştır. Havacılık sektöründe son derece etkin bir role sahip olan insan faktörünün beraberinde getirdiği hatalar birçok hava aracı kazasına sebep olmuştur. Bu çalışmada, uçak kazalarının sebeplerinin saptanabilmesi için havacılıkta insan faktörü konusu araştırılmıştır. Havacılıkta insan faktörünün gelişimi ve öneminin açıklandığı birinci bölümün ardından, insan faktörlerinin temel kavramları detaylı bir biçimde açıklanmıştır. İnsanları hata yapmaya açık hale getiren ve performansı düşüren on iki faktör şunlardır; iletişim eksikliği, kendine güvenme, bilgi eksikliği, zihin dağılması, ekip çalışmasında eksiklik, yorgunluk, kaynak eksikliği, baskı, özgüven eksikliği, stres, farkındalık eksikliği, normlar. Bu faktörler çerçevesinde İsviçre Peyniri Modeli üzerinden Tenerife Uçak Kazası analizi yapılmıştır. Araştırma için verilerin toplanması ve analiz edilmesi sürecinde nitel araştırma deseni tercih edilmiştir. Verilerin toplanması için, görüşme ve yazılı doküman ve belgelerin analizi yöntemleri kullanılmıştır. Analiz sonuçlarına istinaden yorumlara yer verilerek çalışma tamamlanmıştır.

Human nature has certain limits. These restrictions, which determine the performance and limits, also make people vulnerable to make mistakes. According to the results of many academic studies from the past to the present, aircraft accidents are caused by human errors. Minimizing human errors and giving people the awareness that they can control these limits are especially important for the aviation industry. Because people are indispensable for the aviation industry, where safety and security are at the forefront. Human Factors in Aviation issue has become a common denominator of the aviation industry. For the aviation industry, which has people at its center, the mistakes made by people have also gained an unavoidable dimension. Mistakes brought by the human factor, which has an extremely active role in the aviation industry, have caused many aircraft accidents. In this study, a research was conducted on the human factor in aviation in order to determine the causes of plane crashes. After the first chapter, which explains the development and importance of the human factor in aviation, the basic concepts of human factors are explained in detail. The twelve factors that make people prone to error and reduce performance are: lack of communication, complacency, lack of knowledge, distraction, lack of teamwork, fatigue, lack of resources, pressure, lack of assertiveness, stress, lack of awareness, norms. Within the framework of these factors, Tenerife Aircraft Crash analysis was conducted on the Swiss Cheese Model. Qualitative research design was preferred in the process of collecting and analyzing data for the research. Interviews and analysis of written documents were used for data collection. The study was completed by including comments based on the analysis results.