1996- 2017 Yılları Arasında Şangay İşbirliği Örgütü ve Türkiye

Abstract

SSCB'nin dağılmasıyla Soğuk Savaş sona erdi ve Doğu Bloku çöktü. SSCB bünyesindeki birçok ülke bağımsızlığını ilan etti. SSCB'den ayrılan birçok ülke AB üyesi olurken Rusya Federasyonu'nun arka bahçesi olarak gördüğü Orta Asya ülkelerinde ise ABD etkisi giderek artmaya başladı. Rusya Federasyonu yeniden kalkınmak ve ABD hegemonyasına karşı koyabilmek için Çin ve Orta Asya ülkeleriyle ilişkilerini geliştirme yoluna gitti. Süper güç olma yolunda hızla ilerleyen Çin ile bağımsızlığını yeni kazanan Orta Asya devletleri ile sınır sorunları ortaya çıktı. Bu süreçte Çin için hem sınır sorunlarının çözümü hem de enerji tedarikçisi olan Orta Asya ülkeleri ile ilişkileri geliştirmek büyük önem arz etmektedir. Şangay Beşlisi bu uluslararası konjonktürde 1996 yılında Çin Halk Cumhuriyeti, Rusya Federasyonu, Kırgızistan, Kazakistan ve Tacikistan'ın katılımıyla 'Sınır bölgelerinde askeri güvenin arttırılmasına dair antlaşmanın' imzalanması ile kuruldu. 2001 yılında örgüte Özbekistan da dâhil edilerek oluşum, Şangay İşbirliği Örgütü adını aldı. Kuruluşunda, 'ayrılıkçılık, dini radikalizm ve terör'e karşı işbirliği amacıyla kurulan ŞİÖ, ABD'deki 11 Eylül 2001 terör saldırıları sonrası ABD'nin Afganistan'a girmesi ile üyeler arasındaki işbirliği alanlarını genişletti. 2004 yılı itibarıyla gözlemci ve diyalog ortağı ülkeleri bünyesine katarak genişlemeye devam etti. Üye ülkeler enerji, ekonomi, askeri, kültürel ve siyasi alanda ilişkilerini geliştirerek devam etmektedirler. 2017 yılında Hindistan ve Pakistan'ın ŞİÖ üyesi olması ŞİÖ'yü yeni bir boyuta taşımıştır. Son yıllarda ABD ve AB ile sürekli gerilimler yaşayan Türkiye çok yönlü bir dış politika izlemeye başlamıştır. Bu nedenle ŞİÖ'ye üye olmak için başvuruda bulunmuş ve 2012 yılında ŞİÖ'ye diyalog ortağı olarak katılmıştır.

With the disintegration of the USSR, the Cold War was over, and the Eastern Bloc collapsed. Many countries within the USSR have declared their independence. Many Eastern European countries that separated from the USSR became members of the EU. The USA' s influence began to increase in Central Asian countries, the Russian Federation has gone to be superpower again and its aim to compete with the USA and continue relations with China and Central Asian countries reemerged. China has been moved rapidly to become a superpower. But China had border issues with Central Asian countries. China wanted to solve border problems with Central Asian countries. China also wanted to take advantage of the energy resources of Central Asian countries with rich energy resources. For this reason, The Shanghai Five grouping was created 26 April 1996 with the signing of the Treaty on Deepening Military Trust in Border Regions in Shanghai. The head states were China, Kazakhstan, Kyrgyzstan, Russia and Tajikistan. The five-member nations admitted Uzbekistan in the Shanghai Five mechanism (thus transforming it into the Shanghai Six). Then all six heads of state signed on 15 June 2001 the Declaration of Shanghai Cooperation Organization. Its role played is praised in the Shanghai Five mechanism and its aim to transform its working to a higher level of cooperation. Founded purpose is the 'separatism, religious radicalism and cooperation' and against terrorism' and the SCO has expanded cooperation with the members of the SCO. After the occupation, The USA entered Afghanistan. After 2004 years, the observer and dialogue partner countries continued to expand by taking. SCO Member States continue to develop energy, economy, military, cultural and political relationships. India and Pakistan became SCO members in 2017, SCO has moved to a new dimension.. In recent years, in constant tension with the USA and the EU are living in Turkey and have also began a multifaceted foreign policy. For this reason, Turkey has applied for become a member of the SCO and participated as a dialogue partner in the SCO in 2012.